Մի անգամ առավոտյան, երկու ծեր հոպոպ, արուն և էգը, զգացին, որ այս անգամ այլևս չեն կարողանալու բնից դուրս թռչել: Խիտ մշուշն էր պատել նրանց աչքերը, չնայած, որ երկինքն անամպ էր և օրը խոստանում էր արևոտ լինել: Սակայն նրանք երկուսն էլ միայն խավար մշուշ էին տեսնում և իրենց շուրջը ոչինչ չէին տարբերակում: Թռչունները ծեր էին և անուժ: Նրանց թևերի և պոչի փետուրները նման էին հին ոստերի: Ուժերն արդեն հատնում էր:

Ծեր հոպոպները որոշեցին այլևս չլքել բույնը և միասին սպասել իրենց վերջին ժամին, որը իրեն երկար սպասել չէր տա:

Սակայն նրանք սխալվում էին՝ նրանց այցելեցին իրենց երեխաները: Սկզբից երևաց որդիներից մեկը, ով պատահաբար կողքով էր թռչում: Նա նկատեց, որ ծեր ծնողները հիվանդ են և նրանց մենակ շատ դժվար է, և նա գնաց լուրը հասցնելու իր մնացած եղբայրներին և քույրերին:

Երկու երիտասարդ ջայլամ մեծ սուգի մեջ էին: Ամեն անգամ, երբ էգը թուխս էր ուզում նստել իր ձվերի վրա, վերջիններս ճաքում էին իր մարմնի ծանրությունից:

Արդեն հուսահատված, նրանք որոշեցին խորհուրդի գնալ մի խելացի և փորձառու ջայլամուհու մոտ, ով ապրում էր անապատի մյուս ծայրին:

Շատ օրեր ու գիշերներ նրանք ստիպված եղան վազ տալ, մինչև հասան իրենց նպատակին:

- Օգնիր մեզ, - աղաչեցին երկուսով միաձայն: - Սովորեցրու մեզ, դժբախտներիս, թե ինչպես թուխս նստենք: Որքան որ չենք ջանացել, միևնույնն է չի հաջողվել մեզ սերունդ ստանալ:

Փոքրիկների աչքերը դեռ չէին բացվել: Նրանք դեռ անօգնական սողում էին մայր առյուծի թաթերի միջև և համեղ կաթի փնտրտուքի ընթացքում, կույր մռութներով դեմ առնում տաք մայրական փորին, չարձագանքելով կամայական ուրիշ կանչի:

Փորձելով չխանգարել իր ընկերուհուն հոգալ ծծկերների մասին, հպարտ առյուծը կանգնած էր մի կողմի վրա և ուշադիր հետևում էր իր ընտանիքին:

Հանկարծ նա թափ տվեց իր արքայական բաշը և բարկացած մի հզոր մռնչաց:

Խաղողի վազն իր ուրախությունը չէր կարողանում զսպել տեսնելով, որ գարնանը գյուղացին զգուշությամբ փորում է հողն իր շուրջը, ջանալով բահով չվնասել նուրբ արմատները, թե ինչան սիրալիր է նա խնամում իրեն, կապում, հենարաններ դնում որ նրան հարմար լինի աճելը:

Որպես այդպիսի վերաբերմունքի երախտագիտություն, խաղողի վազը որոշեց ինչ գնով էլ լինի, մարդուն նվիրել հյութալի և համեղ ողկույզներ:

Երբ եկավ խաղողը հավաքելու ժամանակը, Վազն աբողջովին կախված էր խաղողի խոշոր ողկյուզներով: Ժրաջան գյուղացին, մեկը մեկի հետևից կտրեց դրանք և խնամքով դասավորեց կողովի մեջ: Հետո մի փոքր մտածելով հանեց նրա տակ դրված հենակները և գցեց որպես ցախ:

Մի անգամ, երբ աղվեսը զբաղված էր ճաշով, նրա կողքով վազ տվեց սպիտակ կզաքիսը իր հոյակապ մուշտակով:

- Ուզու՞մ ես փորձել, բարեկամ: Մի ամաչիր, - առաջարկեց նրան հագեցած և բարիացած աղվեսը:

- Խոնարհաբար շնորհակալ եմ, - արժանապատվությամբ պատասխանեց սպիտակ կզաքիսը, - բայց ես արդեն ճաշել եմ:

Մի քանի օր շարունակ հետևելով մլակների թռիչքին, սարդը նկատեց, որ նրանք ավելի հաճախ ամպերով հավաքվում են խաղողի թփի վրա:

- Այ հիմա մլակների վերջը կգա, - քմծիծաղ տվեց սարդը և սողաց որթատունկն ի վեր: Նա մի ամուր սարդոստայն գործեց ամենախոշոր և բուրավետ ողկույզի շուրջ, իսկ ինքը թաքնվեց խաղողի հատիկների արանքի հովին:

Իր թաքստոցից, խորամանկ ավազակը, հարձակվում էր հասնող խաղողի տտիպ հոտով գայթակղված անօգնական մլակների վրա, ովքեր չէին էլ կասկածում, որ իրենց վտանգ է սպառնում: Ագահ սարդը, անպատիժ ահռելի քանակությամբ մլակներ ոչնչացրեց:

Թխենու համբերությունը հատել էր: Այն պահից, երբ հասունացել էին նրա պտուղները, նա հանգիստ չուներ լկտի և կպչուն կեռնեխներից: Առավոտից մինչ երեկո, նրանք երամով թռչում էին նրա վերևում և անխղճորեն կտացահարում և ճանկահարում նրա ճյուղերը:

- Խնդրում եմ Քեզ, - աղաչեց նա դիմելով իրեն ամենաշատը անհանգստացնող կեռնեխին: - Ես գիտեմ, որ իմ պտուղները՝ Քո ամենասիրած ուտեստն է: Կեր նրանց ինչքան ուզում ես, ես չեմ ափսոսում: Սակայն հանգիստ թող իմ տերևները: Մի պոկիր այն: Նրանց հովին ես պաշտպանվում եմ կիզիչ արևից: Եվ մի տանջիր ինձ և սուր ճանկերովդ մի պլոկիր իմ կեղևը:

Մի անգամ ոստրեն ցանցն ընկավ և հարուստ ձկան որսի հետ հայտնվեց ձկնորսի հյուղակում:

"Այստեղ մեզ բոլորիս անխուսափելի վախճան է սպասվում", - վշտալի մտածեց նա, տեսնելով, թե ինչպես գետնի վրա իրար վրա լցված, անջուր խփվում են մահամերձ տանջանքների մեջ նրա դժբախտության ընկերները: Մեկ էլ, որտեղից որտեղ հայտնվեց մուկը:

- Ինձ լսիր, բարի մկնիկ, - աղաչեց ոստրեն: - բարություն արա, տար ինձ ծով:

Եվ նորից, արդեն որերորդ անգամ, ուռկանը հարուստ որս էր բերում: Ձկնորսների կողովները պռնկե պռունկ լցված էին ցլիկաձկերով, կարպերով, տինկաներով, գայլաձկներով, օձաձկներով և այլ ծովային մթերքներով: Ամբողջական ձկան ընտանիքներ, իրենց տան անդամներով և ձագուկներով, դուրս բերվեցին շուկա և պատրաստվում էին իրենց գոյության վերջին շիկացած տապակների և եռացող կաթսաների մեջ:

Գետում մնացած ձկները, շփոթված և վախեցած չէին համարձակվում նույնիսկ լողալ, այլ խոր թաղվել էին տիղմի մեջ: Այսքանից հետո ինչպե՞ս ապրեն: Միայնակ ուռկանի դեմ չես պայքարի: Նրան ամեն օր ամենաանսպասելի վայրերում էին գցում: Նա անխնա ոչնչացնում էր ձկներին և վերջ ի վերջո ամբողջ գետը կդատարկվի:

Տանիքի երեսկալի տակ պատին կպչած չղջիկը գլուխը թաքցրել էր թաղանթներով թևերի մեջ, որպեսզի արևի լույսը չտեսնի: Այսպես նա անց կացրեց ողջ օրը, մինչ մայրամուտ:

Երբ արևը թաքնվեց հորիզոնի ետևում և երկինքը մթնեց, նա գլուխը հանեց թևի տակից և զգուշությամբ նայեց շուրջը:

- Վերջապես հանգչեց այդ զզվելի լույսը, - ասաց նա: - Ահ, ինչպես են դմրել իմ խեղճ թաթիկները: Այ հիմա ես նրանց կմարզեմ և բավական կթռչեմ գիշերային ազատության մեջ: