Իրանի շոգ վայրերում, քաղցրահամ ջուրը՝ մեծագույն թանկարժեքություն է: Այն կյանքի սնումն է: Այն պահում են հատուկ տարաներում և տուն են բերում մեծ կուժերով, ընդ որում, հաճախ դրա հետևից անհրաժեշտ է լինում շատ հեռու գնալ:

Մի անգամ հայրը որդուն ուղարկեց ջրի՝

- Որդիս, վերցրու այս կուժը և մեզ համար ջուր բեր:

Այս ասելով, նա ամբողջ ուժով որդուն մի զրնգուն ապտակ հասցրեց: Լացակումած, կուժն ամուր գրկած, տղան գնաց ջրի:

- Ինչու՞ ապտակեցիր մեր որդուն, - բորբոքվեց մայրը, - նա ոչ մի վատ բան չէր արել:

Անովշիրվան արքան, ում ժողովուրդը նաև անվանում էր Արդարացի, մի անգամ ճանապարհ ընկավ ուխտագնացության իր երկրով, հենց այն ժամանակ, երբ ծնվեց Մուհամմեդ մարգարեն: Արևից լուսավորված սարի լանջին նա տեսավ աշխատանքից կորացած մի հարգարժան ծեր մարդու: Շրջապատված իր պալատականներով, արքան մոտեցավ նրան և տեսավ, որ ծերունին մեկ տարեկանից ոչ մեծ տնկիներ է տնկում:

- Ի՞նչ ես անում, - հարցրեց արքան:

- Ես ընկուզենիներ եմ տնկում, - պատասխանեց ծերունին:

Արքան զարմացավ՝

Մի անգամ, այգին փորելուց, գյուղացին տեսավ թե ինչպես հողակույտի տակից մի մեծ մորմ դուրս եկավ:

- Այս ինչ զզվելի սարդ է,- բացականչեց գյուղացին և անսպասելիությունից մի կողմ ցատկեց:

- Միայն ձեռք տուր՝ կխայթեմ, - սպառնալի ֆշշացրեց մորմը և շարժեց ծնոտները: - Իմացիր, անգրագետ, որ իմ խայթոցը մահացու է և Դու կմահանաս սարսափելի տանջանքներով: Մի մոտեցիր, թե չէ վատ կլինի:

Սակայն գյուղացին գլխի ընկավ, որ վերջինս ստում է, իր գինը թանկացնելով, քանի որ շատ է խոսում: Նա մի քայլ ետ գնաց, իսկ հետո ամբողջ ուժով տրորեց մեծախոս սարդին իր մերկ ոտքով, ասելով՝

- Հենց հիմա վեր կաց: Այ դու այլանդակ կենդանի, - հայհոյում էր բեդուինը և մտրակում ալարկոտ ուղտին, ով համառորեն կանգնել էր ծնկների վրա ավազների մեջ: - Եթե մի անգամ էլ ինձ չլսես և չենթարկվես, ես քեզ մի թումանով կվաճառեմ շուկայում: Այ դու, անպետք անասուն, Ալլահով եմ երդվում, ես դա կանեմ:

Մի օր էլ չէր անցել, որ բեդուինը նորից փայտով ծեծում էր ալարկոտ ուղտին: Եվ ահա, նա ստիպված եղավ կատարել այն, ինչում երդվում էր: Անհրաժեշտ էր խոստումը պահել, և բեդուինը, ինքն իր, ուղտի և Աստծու հետ խռոված, կենդանուն տարավ շուկա: Հիմա նա զղջում էր իր վերջին երդման համար: Ախր մեկ թումանը ուղտի համար՝ շատ էժան գին էր, ավելի լավ էր այն ժամանակ գոնե հարյուր թուման ասեր:

Եվ հանկարծ նրա գլխում մի փրկարար միտք ծագեց: Նա վազեց տուն և շուկա բերեց իր ծեր, համարյա թե կույր կատվին: Հետո ամուր կապեց կատվին՝ ուղտին և սկսեց ամբողջ շուկայով մեկ գոռալ՝

Մի անգամ Ավիցենան, լինելով պալատական բժիշկ՝ տիրակալ Նուխե-Սամանիի մոտ, ներկա էր մի պալատական տոնախմբության:

Պալատական տիկնանցից մեկը, հյուրերին մեծ սկուտեղով մրգեր էր մատուցում: Մրգերն առաջարկելու համար խոնարհվելով Ավիցենայի առջև, նա հանկարծ չկարողացավ ուղղվել և գոռաց կտրուկ ցավից: Դա գոտկացավ էր:

Տիրակալը խիստ նայեց Ավիցենայի վրա և հրամայեց անհապաղ օգնություն ցուցաբերել: Ավիցենան փորձում էր մտքերն իրար բերել: Իր դեղամիջոցները նա թողել էր տանը և պետք է նոր լուծում գտներ:

Դաստիարակի աշխատանքը կարելի է համեմատել տարբեր բույսեր աճեցնող այգեգործի աշխատանքի հետ: Բույսերից մեկը՝ արևի վառ լույս է սիրում, մյուսը՝ հով ստվեր; մեկը սիրում է գետակի ափ, մյուսը՝ չոր լեռնային գագաթ: Բույսերից մեկը լավ է աճում ավազե հողում, մյուսը՝ յուղոտ կավե:

Յուրաքանչյուր սերմ իրեն զոհում է ծառի համար, որն աճում է նրանից: Առաջին հայացքից թվում է, որ սերմը անհետացավ, սակայն այն, ինչ ցանած է և զոհաբերած, մարմնավորվում է ծառի մեջ՝ նրա ճյուղերի, ծաղիկների և պտուղների մեջ:

Պատմում են, թե մի իսլամական սեկտայի հետնորդ եկավ իր շեյխի՝ հավատացյալների համայնքի ղեկավարի մոտ, ով գուշակ էր և պայծառատես, և ասաց նրան՝

- Օ, շեյխ, իմ կինը հղի է: Վախենում եմ, որ նա աղջիկ կունենա: Խնդրում եմ քեզ, աղոթիր, որ Աստված բարեգութ գտնվի և ինձ որդի պարգևի:

Շեյխը պատասխանեց՝

- Գնա ու մի քանի ամենալավ սեխերից բեր, հաց և պանիր, որ իմ հետնորդները կուշտ լինեն և այդ ժամանակ նրանք կկարողանան քեզ համար աղոթել:

Երկու մարդ գնացին տաճար՝ աղոթք անելու. մեկը փարիսեցի էր, մյուսը՝ հարկահավաք։ Փարիսեցին կանգնեց ու սկսեց իր մտքում աղոթել. "Ո՛վ Աստված, շնորհակալ եմ քեզ, որ մյուս մարդկանց պես չեմ՝ շորթող, անարդար, շնացող կամ նույնիսկ այս հարկահավաքի պես։ Շաբաթը երկու անգամ ծոմ եմ պահում և տասանորդ եմ տալիս այն ամենից, ինչ ձեռք եմ բերում"։ Բայց հարկահավաքը՝ հեռվում կանգնած, նույնիսկ չէր ուզում իր աչքերը դեպի երկինք բարձրացնել, այլ իր կուրծքն էր ծեծում՝ ասելով.

Մի՛ դատեք, որ չդատվեք, որովհետև ինչ դատաստանով որ դատեք, նույն դատաստանով էլ կդատվեք, և ինչ չափով որ չափեք, նույն չափով էլ ձեզ համար կչափեն։ Ինչո՞ւ ես նայում քո եղբոր աչքի միջի շյուղին, բայց քո աչքի միջի գերանը չես նկատում։