Հոմոֆոբիա (հին Հունական ὁμός — նման, միանման և ὁ φόβος — վախ) — հոմոսեքսուալության արտահայտման և դրա հետ կապված հասարակական երևույթների նկատմամբ նեգատիվ հակազդման հավաքական սահմանում:
Այս հասկացությունը, իր նեղ իմաստով, պատկանում է՝ հոմոսեքսուալ ուղղվածության մարդկանց և միասեռ սեքսուալ կոնտակտների նկատմամբ, անհսկելի բացասական զգացողությունների շարքին
Դիսմորֆոֆոբիա (Morselli E., 1886; δυσ — խանգարում, μορφη — դեմք, արտաքին, φοβοσ — վախ; հուն., նույնպես հայտնի է ինչպես դիսմորֆոբիա և երբեմն հիշատակվում է որպես մարմնային դիսմորֆիա, մարմնային դիսմորֆիկ խանգարում և ուղղակի դիսմորֆիա, անգլերեն՝ body dysmorphic disorder (BDD))— Հոգեկան խանգարում է, որի ժամանակ մարդը չափից ավելի անհանգստացած և զբաղված է իր մարմնի աննշան դեֆեկտով կամ առանձնահատկությունով: Սովորաբար դա սկսվում է երիտասարդ կամ դեռահաս հասակում: Կանանց և տղամարդկանց մոտ՝ հանդիպելու հաճախականությունը նույնն է:
Միզոֆոբիա (հուն. mysos — կեղտ, ախտոտում, պղծում + ֆոբիա — վախ, անգլ. mysophobia, misophobia) — կպչուն վախ ախտոտվելուց կամ վարակվելուց, շրջակա միջավայրի առարկաներից մեկուսանալու ձգտում:
Հայտնի է նաև ինչպես գերմոֆոբիա (անգլերեն germ — միկրոբ բառից) — վախ միկրոբներից, քանի որ հաճախ առարկաների հետ շփվելու վախի պատճառ է հանդիսանում սեփական ձեռքերի վրա միկրոբներ վերցնելու վախը (պետք չէ խառնել գերմանոֆոբիայի հետ): Ուրիշ անվանումներն են՝ բացիլլոֆոբիա, բակտերիոֆոբիա, և ռուպոֆոբիա (հունարեն rhypos - կեղտ):
Ակուստիկոֆոբիա (հունարեն akustikos — լսողական, φόβος — վախ) – վախ բարձր ձայներից, աղմուկից: Հայտնի է նաև ինչպես ֆոնոֆոբիա (phonophobia) և լիգյուրոֆոբիա (ligyrophobia). Այս տերմինը օգտագործում են նաև ձայնից, կամ սեփական ձայնից վախը նկարագրելու համար:
Ակուստիկոֆոբիա ունենալը դեռ չի նշանակում, որ կամայական աղմուկ պետք է բերի տագնապալի վիճակների: Ակուստիկոֆոբիա, նշանակում է վախ բարձր և հանկարծակի ձայներից:
Դեպրեսիան` սև հագած կին է, որը ծեծում է դուռդ: Եթե քշես նրան, նա կմնա միշտ կանգնած քո դռան շեմին: Իսկ եթե ներս հրավիրես, սեղան նստեցնես, կերակրես և հետո նոր հարցնես նրա այցի նպատակների մասին, ապա շանս կունենաս հրաժեշտ տալու նրան:
Կարլ Գուստավ Յունգ
Փորձենք պատկերացնել մի աշխարհ, որտեղ ամեն ինչ իդեալական է:
Ցավոք սրտի այսօր այս բաժինը լցված է ինֆորմացիայով, որը վերաբերվում է ԱՄՆ-ին և Եվրոպական երկրներին, որտեղ դեպրեսսիան համարվում է ամենատարածված հիվանդություններից մեկը և նրա վերաբերյալ արդեն բավականին ժամանակ վիճակագրություն է հավաքվում: Ի տարբերություն դրան, Հայաստանի Հանրապետությունում և Ռուսաստանի Դաշնությունում դեպրեսսիան, որպես առանձին հիվանդություն ընդունել են համեմատաբար ոչ շատ վաղուց: Դրա պատճառը նա է, որ նախքինում (ԽՍՀՄ ժամանակաշրջանում) օֆիցիալ տվյալներով, մեր մոտ դեպրեսսիա չկար, և հետևաբար չեր էլ հաշվառվում:
Գժանոցը - սիրո և ամբարտավանության ապաստան է:
Թոմաս Ֆուլլեր
Հաստատությունները, որոնք կանգնած են ժամանակակից հոգեբուժարանների ակունքում վանքերին կից սկսել են բացվել դեռևս 4-րդ դարում Բյուզանդիայում և Հայաստանում: 9-րդ դարում Կահիրեում և 12-րդ դարում Բաղդադում արդեն ընդհանուր հիվանդանոցներին կից
Դեպրեսիայի բուժման համար այսօր արդեն մեծ տարածում գտած հակադեպրեսանտները հայտնագործվել և կիրառության մեջ են մտել ընդամենը մոտ 50 տարի առաջ: Իսկ ինչպե՞ս էին բուժում դեպրեսիան նախկինում:
Հին հունաստանում մելանքոլիան բուժում էին արյունառությամբ: Որոշ դեպքերում երբ հիվանդի թուլության դեպքում դա հակացուցված էր, ապա դա փոխարինում էին փսխեցուցիչ միջոցներով: Բացի դրանից անհրաժեշտություն էր համարվում՝ «ամբողջ մարմնի շփումները, շարժումները և լուծողականը...
Արևելքի մեծ բժիշկ Ավիցենտան (980-1037 թ.թ.) գրել է, որ՝. «Մելանքոլիան - բնական ճանապարհից կարծիքների շեղումն է դեպի վախի և փչացման խանգարումները: Մելանքոլիան որոշվում է ելնելով չափազանց մտածկոտությունից, մշտական գայթակղություններից, ինչ-որ մի բանի, կամ հողի վրա սևեռված հայացքից: Նրա մասին է նաև հուշում դեմքի տխուր արտահայտությունը, անքնությունն ու մտածկոտությունը»:
11-րդ դարում Կոնստանտին Աֆրիկացին գրել է «Մելանքոլիայի մասին» տրակտատը,
Մելանքոլիայի էությանը ամենամոտը մոտեցավ հին հռոմեական հռետոր, քաղաքական գործիչ, փիլիսոփա և գրող Մարկ Տուլիուս Ցիցերոնը (Ք.Ա.106 – 43 թ.թ.) իր «Զրույցներ Տուսկալապների մասին» աշխատությունում: Ավելի քան 2000 տարի առաջ գրված այս տողերում, այնքան ճշգրիտ և հստակ կերպով է նկարագրված դեպրեսսիվ վիճակը, որ շատ հետազոտողներ կարծում են, որ դա կարող էր անել միայն այն մարդը, որը ինքն իր մաշկի վրա վերապրել է այդ ծանր դեպրեսսիայի նոպան: Ցիցերոնը գրել է, որ՝ «Վախը և տրտմությունը առաջանում են չարի մասին մտքերից:
Դեռևս Ք.Ա. 8-7-րդ դարերում, Հոմերոսի «Իլիականում», արդեն հանդիպում ենք դեպրեսսիայի նկարագրության՝ երբ Բելլերոֆոնտ հերոսը «մենության մեջ թափառում էր Ալեյան դաշտում, ինքն իր սիրտը կուլ տալով, փախչելով մարդկանց հետքից նույնիսկ»:
Ք.Ա. 570-500 թվականներին, հռչակավոր բժիշկ և փիլիսոփա Պյութագորաս Սամոսացին իր աշխատություններում խորհուրդ է տալիս, թախծի և զայրույթի մոլուցքի ժամանակ, հեռանալ մարդկանցից և միայնության մեջ «մարսել» այդ զգացողությունը՝ հասնելով հոգու հանգստության:
Դեպրեսիան չի հանդիսանում մարդկանց հատուցումը նրանց մեղքերի համար, ոչ էլ մոդայիկ հիվանդություն է, որ վերջերս է առաջացել: Մեզ հայտնի չէ, թե երբ է մարդը առաջին անգամ զգացել իր կրծքի վրա այս ծանր բեռը, բայց հայտնի է, որ դեռևս քարե դարում մարդիկ տառապել են դեպրեսիվ խանգարումներով: Այս ինֆորմացիան ստացվել է այն լայնածավալ հետազոտումներից, որոնք անց էին կացվում 20-րդ դարի առաջին կեսերին: Այն ժամանակ դեռևս երկրագնդի վրա մնասել էին շատ խուլ չապականված անկյուններ, որտեղ մարդիկ դեռևս ապրում էին նախնադարյան համայնակարգով:
Պսիխոանալիզը՝ խոստովանություն է, առանց մեղքերի թողության:
Գիլբերտ Կիտ Չեստերտոն
ԱՄՆ-ում և նույնիսկ ՌԴ-ում ամեն նորմալ, և ոչ այնքան նորմալ մարդ, ունի իր անձնական հոգեթերապևտը: ՀՀ-ում նույնիսկ բավականին ապահովված մարդիկ իրենց դեպրեսսիայի հետ պայքարում են մենակ: Ցավոք սրտի մեզ մոտ հոգեթերապիայի ինստիտուտը գործում է միայն Երևանում,
Այս միջոցը շատ օգտավետ կարող է լինել այն մարդկանց համար, ովքեր տառապում են սեզոնային դեպրեսսիաներից, որոնք բժշկության մեջ ստացել են ՍԱԽ - սեզոնային աֆֆեկտիվ խանգարումներ անվանումը: Սեզոնային աֆֆեկտիվ խանգարումների նախանշաններն ավելի հաճախ նկատվում են այն ժամանակ, երբ մեր օրգանիզմը զգում է արևի պակաս՝ սովորաբար աշուն – ձմեռ ժամանակահատվածում:
Ըստ վիճակագրության, իրենց տրամադրության վրա եղանակի փոփոխության ազդեցությունը զգում են բնակչության բավականին մեծ տոկոսը՝
Սովաբուժությունը դեպրեսիայի բուժման արմատական ձևերից մեկն է: Խորհրդային հոգեբուժության մեջ կար սովաբուժության հատուկ մեթոդիկա, որը մշակված էր դեպրեսսիայի բուժման համար: Որոշ հոգեբուժարաններում, դեպրեսսիայով տառապող մարդիկ, 2-3 շաբաթվա ընթացքում, բժիշկների հսկողության տակ անցնելով սովաբուժության լրիվ կուրսը, բացարձակ առողջանում էին: Այս բուժման ձևը հատուկ համակրանք է վայելում կանանց մոտ, որովհետև բացի դեպրեսիայից բուժվելուց դա նաև օգնում է ազատվել ավելորդ քաշից: Սովաբուժության ընթացքում տեղի են ունենում հզոր մաքրման պրոցեսներ՝ ոչ միայն մարմնային մակարդակում, այլ նաև մյուս համակարգերում:
Եթե չես վազում երբ առողջ ես, կվազես երբ հիվանդանաս:
Հորացիոս
Համոզվածությամբ կարելի է պնդել, որ այս կամ այն չափի ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը օգնում է բոլորին, ցանկացած դեպրեսիաների դեպքում (անկախ ծանրությունից): Այս համոզմունքին կարելի է նայել երկու տեսանկյունից՝ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը իրոք ուժ է տալիս,
Կիսած ուրախությունը՝ երկու ուրախություն է, կիսած տխրությունը՝ կես տխրություն:
Ռուսական ասացվածք
Չափազանց կարևոր է, որ հիվանդի կողքին լինի մոտ մարդ, որը կհասկանա և կընդունի նրան ոչ միայն հանգստի և հորմոնիայի վիճակում, այլ նաև դեպրեսսիվ վիճակում: Դեպրեսսիան շատ կտրուկ փոխում է անձի նկարագիրը, և այդ փոփոխությունները ազդում են փաստացիորեն բոլոր սֆերաների վրա:
Դեպրեսսիայի մասին կարելի է շատ երկար խոսել, կարելի է լռել: Կարևոր չէ: Ոչինչ չի փոխվի, մինչև հիվանդը չսկսի գործել: Այս էջում փորձել ենք հավաքել այն ամենը, ինչը կօգնի դեպրեսսիայի կպչուն ցանցի մեջ ընկած հիվանդին: Այս գլուխը հավաքվել է կտոր կտոր ամիսների ընթացքում: Այստեղ պարունակվում է տասնյակ գրքերից, հարյուրավոր նամակներից և հազարավոր անգլալեզու և ռուսալեզու հոդվածներից քաղված ինֆորմացիա: Եվ ամենակարևորը՝ սա վերցված է ԿՅԱՆՔԻՑ, այն մարդկանց փորձից, որոնք պայքարել են դեպրեսսիայի դեմ և հաղթանակ տարել:
Չնայած, որ գոյություն ունեն բազում ոչ ավանդական մեթոդներ, որոնք օգնում են թեթևացնել դեպրեսիայի մեջ գտնվող մարդու վիճակը, հիմնական մեթոդները երկուսն են: Դա հակադեպրեսանտներն են և հոգեթերապիան: Ինչ՞ն է ավելի արդյունավետ՝ հոգեթերապիան, թ՞ե դեղորայքային բուժումը:
Այս հարցի պատասխանի համար շատ կարևոր է, թե ով է պատասխանում: Օրինակ պրակտիկորեն բոլոր հոգեբույժները դեղորայքային բուժման կողմնակիցներ են, իսկ հոգեբանները պաշտպանում են հոգեթերապիան:
Հոգեկան խանգարումների ժամանակ էլեկտրական հոսանքի օգտագործման մեզ հասած ամենահին տվյալները պատկանում են 16-րդ դարի սկզբներին՝ ճիշտ է, այն ժամանակ հոսանքի աղբյուրը փափուկ ասած էկզոտիկ էր, այդ դերում հանդես էր գալիս էլեկտրական կատվաձուկը:
Ավանդական էլեկտրոջղաձգային թերապիան սկսել են օգտագործել արդեն 30-ական թվականներին, սկզբից շիզոֆրենիայի բուժման համար, իսկ ավելի ուշ դեպրեսսիայի ծանր ձևերի բուժման համար: ԽՍՀՄ-ում այդ բուժման ձևը կիրառվում է 1938 թ-ից, իսկ լայն տարածում գտավ 40-50 ական թվականներին:
