Եվ նորից, արդեն որերորդ անգամ, ուռկանը հարուստ որս էր բերում: Ձկնորսների կողովները պռնկե պռունկ լցված էին ցլիկաձկերով, կարպերով, տինկաներով, գայլաձկներով, օձաձկներով և այլ ծովային մթերքներով: Ամբողջական ձկան ընտանիքներ, իրենց տան անդամներով և ձագուկներով, դուրս բերվեցին շուկա և պատրաստվում էին իրենց գոյության վերջին շիկացած տապակների և եռացող կաթսաների մեջ:

Գետում մնացած ձկները, շփոթված և վախեցած չէին համարձակվում նույնիսկ լողալ, այլ խոր թաղվել էին տիղմի մեջ: Այսքանից հետո ինչպե՞ս ապրեն: Միայնակ ուռկանի դեմ չես պայքարի:

Ավելին …

Մի անգամ ոստրեն ցանցն ընկավ և հարուստ ձկան որսի հետ հայտնվեց ձկնորսի հյուղակում:

«Այստեղ մեզ բոլորիս անխուսափելի վախճան է սպասվում», - վշտալի մտածեց նա, տեսնելով, թե ինչպես գետնի վրա իրար վրա լցված, անջուր խփվում են մահամերձ տանջանքների մեջ նրա դժբախտության ընկերները: Մեկ էլ, որտեղից որտեղ հայտնվեց մուկը:

- Ինձ լսիր, բարի մկնիկ, - աղաչեց ոստրեն: - բարություն արա, տար ինձ ծով:

Ավելին …

Թխենու համբերությունը հատել էր: Այն պահից, երբ հասունացել էին նրա պտուղները, նա հանգիստ չուներ լկտի և կպչուն կեռնեխներից: Առավոտից մինչ երեկո, նրանք երամով թռչում էին նրա վերևում և անխղճորեն կտացահարում և ճանկահարում նրա ճյուղերը:

- Խնդրում եմ Քեզ, - աղաչեց նա դիմելով իրեն ամենաշատը անհանգստացնող կեռնեխին: - Ես գիտեմ, որ իմ պտուղները՝ Քո ամենասիրած ուտեստն է: Կեր նրանց ինչքան ուզում ես, ես չեմ ափսոսում: Սակայն հանգիստ թող իմ տերևները: Մի պոկիր այն: Նրանց հովին ես պաշտպանվում եմ կիզիչ արևից:

Ավելին …

Մի քանի օր շարունակ հետևելով մլակների թռիչքին, սարդը նկատեց, որ նրանք ավելի հաճախ ամպերով հավաքվում են խաղողի թփի վրա:

- Այ հիմա մլակների վերջը կգա, - քմծիծաղ տվեց սարդը և սողաց որթատունկն ի վեր: Նա մի ամուր սարդոստայն գործեց ամենախոշոր և բուրավետ ողկույզի շուրջ, իսկ ինքը թաքնվեց խաղողի հատիկների արանքի հովին:

Ավելին …

Մի անգամ, երբ աղվեսը զբաղված էր ճաշով, նրա կողքով վազ տվեց սպիտակ կզաքիսը իր հոյակապ մուշտակով:

- Ուզու՞մ ես փորձել, բարեկամ: Մի ամաչիր, - առաջարկեց նրան հագեցած և բարիացած աղվեսը:

- Խոնարհաբար շնորհակալ եմ, - արժանապատվությամբ պատասխանեց սպիտակ կզաքիսը, - բայց ես արդեն ճաշել եմ:

Ավելին …

Խաղողի վազն իր ուրախությունը չէր կարողանում զսպել տեսնելով, որ գարնանը գյուղացին զգուշությամբ փորում է հողն իր շուրջը, ջանալով բահով չվնասել նուրբ արմատները, թե ինչան սիրալիր է նա խնամում իրեն, կապում, հենարաններ դնում որ նրան հարմար լինի աճելը:

Որպես այդպիսի վերաբերմունքի երախտագիտություն, խաղողի վազը որոշեց ինչ գնով էլ լինի, մարդուն նվիրել հյութալի և համեղ ողկույզներ:

Ավելին …

Փոքրիկների աչքերը դեռ չէին բացվել: Նրանք դեռ անօգնական սողում էին մայր առյուծի թաթերի միջև և համեղ կաթի փնտրտուքի ընթացքում, կույր մռութներով դեմ առնում տաք մայրական փորին, չարձագանքելով կամայական ուրիշ կանչի:

Փորձելով չխանգարել իր ընկերուհուն հոգալ ծծկերների մասին, հպարտ առյուծը կանգնած էր մի կողմի վրա և ուշադիր հետևում էր իր ընտանիքին:

Ավելին …

Երկու երիտասարդ ջայլամ մեծ սուգի մեջ էին: Ամեն անգամ, երբ էգը թուխս էր ուզում նստել իր ձվերի վրա, վերջիններս ճաքում էին իր մարմնի ծանրությունից:

Արդեն հուսահատված, նրանք որոշեցին խորհուրդի գնալ մի խելացի և փորձառու ջայլամուհու մոտ, ով ապրում էր անապատի մյուս ծայրին:

Շատ օրեր ու գիշերներ նրանք ստիպված եղան վազ տալ, մինչև հասան իրենց նպատակին:

Ավելին …

Մի անգամ առավոտյան, երկու ծեր հոպոպ, արուն և էգը, զգացին, որ այս անգամ այլևս չեն կարողանալու բնից դուրս թռչել: Խիտ մշուշն էր պատել նրանց աչքերը, չնայած, որ երկինքն անամպ էր և օրը խոստանում էր արևոտ լինել: Սակայն նրանք երկուսն էլ միայն խավար մշուշ էին տեսնում և իրենց շուրջը ոչինչ չէին տարբերակում: Թռչունները ծեր էին և անուժ: Նրանց թևերի և պոչի փետուրները նման էին հին ոստերի: Ուժերն արդեն հատնում էր:

Ծեր հոպոպները որոշեցին այլևս չլքել բույնը և միասին սպասել իրենց վերջին ժամին,

Ավելին …

Թզենին հպարտ շարժում էր իր ճյուղերը, որոնք ամբողջությամբ ծածկված էին դեռևս չհասունացած պտուղներով:

Աչքերը բարձրացնելով, նա զարմանքով նկատեց, որ իր կողքին մի ծառ է աճել շատ խիտ սաղարթով, որի ճյուղերի վրա բացի տերևներից ոչինչ չկար:

- Ո՞վ է քեզ իրավունք տվել իմ արևը փակել և խանգարել իմ պտուղներին ուժ հավաքելու,

Ավելին …

Երեք անգամ ստիպված եղավ սարդը գործել ծառերի միջև իր արծաթափայլ սարդոստայնը, և ամեն անգամ ուրախ սավառնելով, ծիծեռնակն իր թևով պատռում էր նրա գործած ցանցը:

- Ինչու՞ ես ինձ խանգարում աշխատել, - վրդովված հարցրեց Սարդը: - Մի՞թե ես քեզ խանգարում եմ:

- Ախր դու ինքդ խորամանկության մարմնավորումն ես, - ի պատասխան ծլվլաց ծիծեռնակը: - Իսկ այ քո անտեսանելի սարդոստայնը, թակարդ է միջատների համար:

Ավելին …

Տեղավորվելով բարեհոգի բակային շան մորթու մեջ, լուն հոյակապ ապրում էր և ոչ մի բանի կարիք չուներ: Սակայն մի անգամ նա որակյալ և մաքուր մորթու գերող հոտ առավ:

- Ի՞նչ կարող է դա լինել, - հետաքրքրվեց նա, և մի քանի ցատկոց կատարելով տեսավ որ իր հավատարիմ շունը քաղցր քնած է, փռված մի լավ գառան մորթու վրա: - Ահ, ինչքա՞ն էի ես երազել այսպիսի հոյակապ մուշտակի մասին, - հմայված բացականչեց լուն, աչքը չկարողանալով կտրել գառան մորթուց:

Ավելին …

Մի այգում պնդուկենու կողքին աճում էր մի դեղձենի: Նա շարունակ նախանձով նայում էր իր հարևանի ճյուղերին, որոնք շռայլորեն լի էին բերքով:

- Այդ ինչի՞ց է, որ նա այդքան շատ պտուղներ ունի, իսկ ես՝ այդքան քիչ, - չեր դադարում փնթփնթալ անխոհեմ ծառը: - Մի՞թե դա արդարացի է: Թող էս նույնպես նույնքան դեղձ ունենամ: Ինչո՞վ եմ նրանից վատը:

Ավելին …

Մի թեթևսոլիկ առվակ մոռացավ, որ իր ծնունդով նա պարտական է անձրևին: Մի անգամ, ուժեղ անձրևից հետո նա այնպես փքվեց, որ որոշեց դառնալ խոր գետ:

Որպեսզի լայնացնի իր հունը, առանց կատակի մոլեգնած, առվակը սկսեց տաշել իր ափերը, լվանալով ափի հողն ու քանդելով քարերը:

Սակայն ահա, քամին քշեց ամպերը և նորից դուրս եկավ վառ արևը:

Ավելին …

Մեծ այգում, ցանկապատից ներս, խաղաղությամբ ու համաձայնությամբ աճում էին պտղատու ծառերը: Գարնանը նրանք լողանում էին կաթնա-վարդագույն եռման մեջ, իսկ ամռան վերջում կորանում հասած բերքի ծանրության տակ:

Պատահաբար այդ հախուռն աշխատանքային ընտանիք ներխուժեց պնդուկենին, ով շուտով շատ արագ աճեց ու մեծացավ և շուտով նաև մեծամտացավ:

Ավելին …

Աշխարհում ապրում էր մի մեծ ու գեղեցիկ քար: Նրա կողքով անցնող առվակը, այնպես էր փայլեցրել նրան, որ նրա կողերը շողում էին արևի ճառագայթների տակ: Սակայն ժամանակի ընթացքում, առվակը չորացել էր, իսկ քարը մնացել էր ընկած բլրակի վրա: Նրան շրջապատում էր բարձր խոտը և վառ դաշտային ծաղիկները:

Քարը, վերևից շատ լավ էր տեսնում ներքևում ընկած սալարկված ճանապարհը, որի ճամփեզրին կույտով քարախիճ և սալաքարեր էին լցրած:

Ավելին …

Փարթամ աճած պատատուկը վեր էր բարձրացրել իր նուրբ փիրուզագույն տերևները, որոնք փայլում էին արևի տակ: Հմայված իր իսկ գեղեցկությամբ նա այնպիսի հպարտությամբ էր լցվել, որ դժվարությամբ էր տանում ուրիշ բույսերի հարևանությունը: Իր անվրդովությամբ նրան հատկապես նյարդայնացնում էր իր կողքին կանգնած մի չորացած խառի բուն:

- Լսիր ծերուկ, - մի անգամ նրան դիմեց պատատուկը: - Ի՞նչ ես ոոտքերիս տակ պտտվում: Մարդ պետք է իր չափն իմանա: Կորիր աչքիցս վերջապես:

Ավելին …

Որդը կտուցի մեջ պահած, կարմրակատարը թռավ դեպի իր բույնը, սակայն նրա ճուտիկներն այնտեղ չէին: Մինչ նա որս էր անում, չարագործները գողացել էին նրանց:

Գոռալով և լաց լինելով, կարմրակատարը սկսեց փնտրել իր կորած ձագուկներին: Ամբողջ անտառն էր ցնցվում նրա ողբալի տնքոցներից և կոչերից, սակայն ոչ մի պատասխան չհետևեց:

Հաջորդ առավոտյան, դժբախտ ծնողին հանդիպեց սերինոսը,

Ավելին …

Մի այգում մայրի էր աճում: Տարեցտարի նա ավելի էր հասունանում և դառնում ավելի բարձր և գեղեցիկ: Նրա փարթամ սաղարթը արքայական շվաք էր գցում: Սակայն ինչքան շատ էր նա մեծանում և ձգվում վերև, այնքան շատ էր նրա մեջ աճում անսահման մեծամտությունը: Արհամարհանքով նայելով ոլորի վրա վերևից, մի անգամ նա գոռաց՝

- Հեռու տարեք այս ճղճիմ ընկուզենուն, - և ծառը արմատից հատվեց:

Ավելին …

- Վրաներդ ոչ մի բան չի ազդում, անբաններ, - չդիմացավ մի օր աշխատավոր մեղուն, բարկանալով փեթակի շրջակայքում թռչող բոռերի վրա: - Միայն թե չաշխատեք: Գոնե ամաչեիք: Որ կողքներդ էլ նայեք, կտեսնեք, որ բոլորը չարչարվում են՝ ձմեռվա պահուստ են կուտակում: Այ օրինակ վերցնենք փոքրիկ մրջյունին: Փոքրիկ է բայց հզոր: Ամբողջ ամառ քրտինքն երեսին աշխատում է, ջանալով և ոչ մի օր բաց չթողնել: Ախր ձմեռը սարերի ետևում չէ:

- Գտար, թե ում օրինակ բերես, - հակաճառեց բոռերից մեկը, ում հոգնեցրել էին մեղվի ճառերը:

Ավելին …