ԴԵՊՐԵՍԻԱՅԻ ԲՈւԺՈւՄԸ

ՎԱԽԻ ՀԱՂԹԱՀԱՐՈւՄ

ՄԻ ՇՏԱՊԵՔ ԵԶՐԱԿԱՑՆԵԼ

---

Այս տեսահոլովակը կարելի է թողնել առանց մեկնաբանության, բայց կարծում եմ, որ այստեղ շատ հասկանալի և հումորով ներկայացված է լիարժեք ինֆորմացիա հավաքելու կարևորությունը:

---

ՖՈԲԻԱՆԵՐ

---

Կվարտետ «Ի» խմբի տղաների տեսահոլովակը՝ ֆենոմենալ է:

Այս հոլովակում հանճարեղ հումորով ներկայացված է այն փաստը, թե ինչպես են որոշ «գիտունիկներ» հորինում յուրահատուկ հունարեն բառակապակցություններ՝ մարդականց վախեցնելու համար:

Սա շատ պոզիտիվ տեսահոլովակ է ամենատարբեր ֆոբիաների անվանումների հորինման մասին:

Շնորհակալ ենք պոզիտիվի համար:

Գիշերաթիթեռային խելագարությունը՝ ԱՄՆ-ի հարավ արևմուտքում ապրող, Նավախո ցեղի հնդկացիների հիվանդությունն է: Նավախո հնդկացիները վերաբերվում են այս հիվանդությանը նույն կերպ, ինչպես ՁԻԱՀ-ին, այսինքն չափից դուրս վախենում են դրանից:

Գիշերաթիթեռային խելագարությունը արտահայտվում է այն բանում, որ մարդու մոտ էպիլեպտիկ նոպաների նման նոպաներ են սկսվում, որոնք բերում են կատաղության և իսթերիկ, ինքնասպանական վարքագծի:

Ավելին …

Եվս մի հիվանդություն կապված մարմնի մասերի փոքրանալու հետ, որն անվանվում է Կոռո: Այս քիչ հայտնի հիվանդությունը տարածված է հիմնականւոմ հարավային և հարավ-արևելյան Ասիայի բնակիչների շրջանում: Դրա էությունը կայանում է վառ և հաճախակի փլուզող տագնապային նոպաների մեջ, կապված մարդուն համակած վախի հետ՝ որ իր սեռական օրգանները փոքրանում են, վերանում են կամ բարակում:

Սովորաբար հիվանդը համոզված է լինում,

Ավելին …

Վենդիգո - օջիբվե (չիպպեվա) և այլ ալգոնկինյան ցեղերի դիցաբանությունում՝ մարդակեր-հոգի: Նա ապրում է հյուսիսում, դարանամուտ լինում մարդկանց և հարձակվում նրանց վրա: Ի սկզբանե ընկալվում էր որպես անհակ սովի խորհրդանիշ, ավելի ուշ սկսեց ծառայել որպես նախազգուշացում մարդկային վարքագծի կամայական չափազանցության դեմ:

Ելնելով առասպելից, այդ արարածները բարձրահասակ են, անշուրթ բերանով և սուր ատամներով:

Ավելին …

Կենտրոնական Ամերիկայում Սուստո են անվանում այն հոգեկան հիվանդությունը, երբ հիվանդին թվում է թե լիովին կորցրել է իր բոլոր կենսագործունեության համար անհրաժեշտ ուժերը: Քունը դառնում է անհանգիստ, իսկ ինքը՝ ատիպիկ, դեպրեսիայի մեջ խորացած: Մարդը կորցնում է ախորժակը, ուշադրություն չի դարձնում հագուստի վիճակի և անձնական հիգիենայի վրա, և ի վիճակի չի լինում նորմալ կատարել իր առօրյա պարտականությունները: Սուստոից կարելի է մահանալ, ինչը երբեմն էլ տեղի է ունենում: Չնայած, որ մարդիք դանդաղ են հանգչում, բժիշկները նրանց մոտ հիվանդությունների կամ վնասվածքների ոչ մի ֆիզիկական պատճառ չեն գտնում:

Ավելին …

Ամոկ (մալայերեն meng-âmok - ընկնել կույր զայրույթի մեջ և սպանել) — հոգեկան վիճակ է, որը հոգեբուժության մեջ հաճախ սահմանվում է, որպես էթնոսպեցիֆիկ ֆենոմեն, բնորոշ միայն Լաոսի, Ֆիլիպինների, Պոլինեզիայի, Պապուա - Նոր Գվինեայի և նավախո ու պուերտոռիկացի տղամարդկանց: Ամոկը բնութագրվում է կտրուկ շարժողական գրգռումով (որպես օրենք դա վազքն է) և առանց պատճառի մարդկանց վրա հարձակվելու ագրեսիվ վարքագծով:

Գերմաներենում «ամոկ» բառը ստացել է լայն կիրառում և նշանակություն և նշանակում է...

Ավելին …

Ուղեղի հոգնածությունը՝ հոգեկան համախտանիշ է, որը նկատվում է բացառապես Հարավային Աֆրիկայում: Այս հիվանդության ժամանակ, հիվանդն ընդհանուր հոգնածության զգացողություն է ունենում, որի պատճառով էլ դժվարանում է կենտրոնանալ կամ ինչ-որ բան հիշել: Հետաքրքիրն այն է, որ այդ վիճակը առաջանում է հիմնականում ուսանողների և դպրոցականների մոտ, երբ նրանք լուրջ մտավոր լարվածություն են վերապրում:

Ուղեղի հոգնածությունը դա՝ «տերմին է, որն օգտագործվում է Հարավային Աֆրիկայում,

Ավելին …

Հետծննդաբերական (պոստնատալ) դեպրեսիա (անվանվում է նաև պերինատալ դեպրեսիա) – դեպրեսիվ խանգարման ձև է, որը զարգանում է հղիության ժամանակ և ծննդաբերությունից հետո առաջին շրջանում։ Հանդիսանում է ծննդաբերության հետ կապված ամենատարածված բարդությունը։ Ախտանիշները, կարող են իրենց մեջ ներառել հուզական և վարքային փոփոխություններ (հուսահատություն, տխրություն, լիբիդոյի ցածրացում, լացի նոպաներ, տագնապ, դյուրագրգռություն, մեկուսացածության զգացողություն, ինքն իրեն վնաս պատճառելու կամ ինքնասպանության մասին մտքեր, նորածնին վնաս պատճառելու մտքեր), ինչպես նաև այլ ախտանիշներ (սրտխառնոց, քնի և սննդային ռեժիմի մեջ փոփոխություններ…)։

Ավելին …

Պաթոլոգիկ խանդի համախտանիշ - դա հոգեպաթոլոգիկ համախտանիշ է, որը բնութագրվում է զուգընկերոջ անհավատարմության մասին կպչուն, գերարժեքային կամ զառանցանքային գաղափարներով։ Արտահայտվում է անհիմն կասկածամտությամբ, դավաճանության մեջ մեղադրանքներով, զուգընկերոջ մասին վարկաբեկող նյութեր փնտրելով, նրան հետևելով, սպառնալիքների, կոնֆլիկտների երբեմն նույնիսկ ֆիզիկական ներգործության միջոցով, զուգընկերոջից, դավաճանության մասին խոստովանություն կորզելու փորձերով։

Ավելին …

Իսկությամբ հավատացողի համախտանիշ (անգլ. true-believer syndrome) — սա արտահայտություն է, որը հորինվել և կիրառվել է Մ. Լամար Քինի կողմից, 1976 թվականին, «The Psychic Mafia» աշխատությունում։ Նա կիրառել է այս տերմինը, որպեսզի բնութագրի մարդկանց, ովքեր շարունակում էին հավատալ պարանորմալ երևույթներին նույնիսկ այն բանից հետո, երբ ապացուցվել էր, որ դրանք բեմականացված են։ Քինը համարում էր, որ դա կոգնիտիվ խանգարում է, որը բազմաթիվ էքստրասենսոր մեդիումների հաջողության վճռորոշ գործոնն է։

Ավելին …

Դորիան Գրեյի համախտանիշը՝ հոգեկան ֆենոմեն է, որը բնութագրվում է ծերանալու վախով ու տարիքային փոփոխությունների տհաճությամբ։ Արտահայտվոդեպրեւմ է դեկորատիվ կոսմետիկայի չարաշահմամբ, կոսմետոլոգիական և վիրահատական պրոցեդուրաների միջոցով, արտաքին գեղեցկությունը պահպանելու ձգտումով, վարքի ինֆանտիլությամբ։ Այդ ընթացքում պահպանվում է արատաքինի նկատմամբ անբավարարվածությունը, ինչն էլ սադրում է դյուրագրգռություն ու սիա։ Ախտորոշումն իրականացվում է կլինիկական մեթոդներով (դիտարկում, զրույց)։

Ավելին …

Գերազանցիկի համախտանիշ (պերֆեկցիոնիստի համախտանիշ) – հոգեբանության մեջ համոզմունք, որ իդեալին կարելի է և պարտադիր է հասնել, համոզմունք, որ աշխատանքի ոչ կատարյալ արդյունքը գոյության իրավունք չունի։ Հարակից հասկացությունը՝ պերֆեկցիոնիզմն է, որը նկարագրվում է որոշ աղբյուրների կողմից, որպես «բոլոր «ավելորդ» բաները վերացնելու կամ «անհարթ» առարկան՝ «հարթ» դարձնելու ձգտում»։

Գերազանցիկի համախտանիշը, դա մարդու ինչ-որ որոշակի որոշակի պրոբլեմների կամ...

Ավելին …

Տրիխոտիլոմանիա (ՏՏՄ) (հունարեն՝ θρίξ (τριχός) «մազ, մազեր» + τίλλω «պոկել, փիտրել» + μανία «խելագարություն») – իրենից ներկայացնում է հոգեկան խանգարում, որը բնութագրվում է ինդիվիդումի կողմից սեփական մազերը պոկելու կոմպուլսիվ ձգտմամբ։

Ըստ 11 վերանայման հիվանդությունների միջազգային դասակարգման (МКБ-11), որը ընդունվել է 2022 թվականին, տվյալ խանգարումը դասակարգվում է օբսեսիվ-կոմպուլսիվ և անձի սահմանային խանգարումների շրջանակներում։

Ավելին …

ԿԱՄ ՀԱՍԱՐԱԿՈւԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԿՇՏԱՄԲՎՈՂ ԱՂՋԻԿ

Լիլիթի բարդույթը՝ դա մի հասկացություն է որը մտցրել է հոգեբանական տերմինոլոգիայի մեջ վերլուծաբան հոգեբան Կարլ Գուստավ Յունգը։

Հոգեվերլուծությունում քիչ կգտնվեն թեմաներ, որոնք լինեն նույնքան հետաքրքրաշարժ ու հմայիչ, որքան «Լիլիթի բարդույթի» հայեցակարգը։

Ավելին …

ԻՆՉՈՒ՞ ԵՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ԱՂՋԻԿՆԵՐԸ ՍԻՐԱՀԱՐՎՈՒՄ ՏԱՐԵՑ ՏՂԱՄԱՐԴԿԱՆՑ  

Լոլիտայի բարդույթը՝ միջանձնային հոգեբանության ֆենոմեն է, երբ երիտասարդ աղջիկը, հաճախ դեռահասը՝ 13 - 15 տարեկան, սիրահարվում է տարեց տղամարդու, որը զգալի մեծ է իրենից։ Նրա նկատմամբ զգում է հետաքրքրություն, սիմպատիա, ռոմանտիկ զգացմունքներ և հաճախ նաև սեռական ձգտում։ Հասարակության կողմից դատապարտվող և կշտամբվող իրավիճակ, որը երկար ժամանակ շատ պոպուլյար էր հոգեբանների մոտ և արդյունքում իր արտացոլումը գտավ կինեմատոգրաֆում։

Ավելին …

Փոխարինող Տրավմա (ՓՏ), նաև վիկար տրավմա — դա վնասվածքաբանի կամ նրա օգնականի անձի տրանսֆորմացիա է, որը առաջանում է, տրավմա ունեցող հիվանդների հետ էմպատիկ փոխազդեցության և նրանց տրավմատիկ փորձի մասին հաղորդումների ժամանակ։ Դա հակափոխանցման (контрперенос) հատուկ ձև է, որը խթանվում է կլիենտի տրավմատիկ նյութի հետ փոխազդեցությամբ։ Նրա տարբերանշանը հանդիսանում է վնասվածքաբանների հոգևորության խանգարումը կամ իմաստի և հույսի ընկալման խանգարումը։

Ավելին …

Դիսսիմուլյացիա (լատ. dissimulatio — թաքցնել, պարտակել, կոծկել; շինծու ձևացում, կեղծավորություն, երկերեսանիություն) — գիտակցված թաքցնում (օրինակ՝ հիվանդության նախանշանները, ինչ-որ պատճառներով)։ Ավելի հաճախ հանդիպում է այն իրավիճակներում, երբ մարդուն, օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ պատճառներով, ձեռնատու չի հաղորդել իր ախտանիշների մասին։ Օրինակ՝ տնտեսական ճգնաժամի և հաստիքի կրճատման դեպքում աշխատակիցը կարող է գիտակցված թաքցնել գործատուից տեղեկությունները իր հիվանդության մասին, որպեսզի պահպանի իր աշխատատեղը։

Ավելին …

Կիբերխոնդրիա (նախածանց՝ կիբեր - և «հիպոխոնդրիա», անգլ՝ cyberchondria) – հոգեկան խանգարում, որի իմաստը կայանում է՝ համացանցային կայքերում նկարագրված հիվանդությունների ախտանիշների նկարագրություններով, ինքնուրույն ախտորոշման ձգտման մեջ։ Կիբերխոնդրիան հանդիսանում ե հիպոխոնդրիայի տարբերակ։ Կիբերխոնդրիայով տառապող մարդը անվանվում է կիբերխոնդրիկ։ Կիբերխոնդրիան չի առանձնացվում ժամանակակից հոգեբուժական դասակարգիչներում (МКБ-10, МКБ-11 և DSM-5) որպես առանձին հոգեբուժական խանգարում։

Ավելին …

Սիլվիա Պլատի էֆեկտ – հոգեբան Ջեյմս Ս. Կաուֆմանի կողմից առաջարկված անվանում մի օրինաչափության, ըստ որի բոլոր ստեղծագործական մասնագիտությունների ներկայացուցիչներից, ավելի հակված են հոգեկան հիվանդությունների՝ բանաստեղծուհիները։ Անվանում կապված է ականավոր ամերիկացի բանաստեղծուհի Սիլվիա Պլատտի հետ, ով 1963 թվականին ինքնասպանությամբ վերջ տվեց իր կյանքին, 30 տարեկան հասակում։ Այլ ականավոր բանաստեղծուհիներից են, ովքեր ունեին հոգեկան առողջության հետ, մասնավորապես՝ Էմիլի Դիքինսոնը և Սառա Թիսդեյլը։

Ավելին …

Կենդանի մնացածի մեղքի զգացում (հայտնի է նաև որպես համակենտրոնացման ճամբարի համախտանիշ, փրկվածի մեղավորություն կամ Հոլոկոստի համախտանիշ) – հետտրավմատիկ ստրեսային խանգարման (ՀՏՍԽ) ձև է, որի ժամանակ, տուժած մարդուն հետապնդում է ուժեղ մեղքի զգացում, քանի որ նա վերապրել է էքստրեմալ իրավիճակ (օրինակ՝ դժբախտ պատահար, տեռռորիստական հարձակում, տարերային աղետ, էպիդեմիա, պատերազմ, եղեռն), այն ժամանակ, երբ ուրիշ մարդիկ, զոհվել են այդ իրադարձության  արդյունքում կամ ընթացքում։

Ավելին …