Մարդու ուսումնասիրումը իր մեջ երեք գիտություն է ներկրում: Առաջինը՝ դա հասարակ իմացության գիտությունն է: Երկրորդը՝ հատուկ հոգևոր վիճակների գիտությունը, որին հաճախ անվանում են էքստազ: Եվ վերջապես երրորդ և ամենակարևոր գիտությունը՝ ճշմարիտ իրականության գիտությունը, որը զբաղվում է այն բանի ուսումնասիրությամբ, ինչը անսահման բարձր է առաջին երկու գիտությունների ուսումնասիրության պարագաներից:
Միայն իրական ներքին իմացությունից է բխում ճշմարիտ իրականության իմացությունը: Առաջին երկու գիտությունները արտացոլում են միայն երրորդ գիտությունը՝ ամեն մեկը իր ձևով: Դրանք առանց երրորդի, համարյա թե անօգուտ են:
Եկեք պատկերացնենք մի կառապանի: Նա նստած է իր
նստարանին և կառավարում է այն ձիերով, որոնք իրենց հետևից կառք են քաշում: Կառքը՝ դա ինտելեկտն է, բարձրագույն ձևը, որի սահմաններում մենք գտնվում ենք երբ գիտակցում ենք մեր գոյությունը և որոշում ենք թե ինչ անենք: Կառքը թույլ է տալիս ձիերին և կառապանին՝ գործել: Դա այն է, ինչին մենք անվանում ենք "թաշքիլ", արտաքին կաղապար կամ ձևակերպում: Ձին, որը շարժիչ ուժ է հանդիսանում, սիմվոլիզացնում է էներգիան, որին երբեմն անվանում ենք "Էմոցիոնալ վիճակ", իսկ երբեմն էլ այլ կերպ: Դա անհրաժեշտ է, որպեսզի կառքը տեղից շարժվի: Մեր համակարգում, մարդը, դա նա է, ով լավագույն ձևով է ընկալում նպատակը և իրավիճակի հնարավորությունները, ու հաշվի առնելով այդ ամենը ուղղում է կառքը անհրաժեշտ ուղղության:
Այս երեք բաղկացուցիչներից յուրաքանչյուրը, առանձին-առանձին վերցրած ի վիճակի է կատարել իր ֆունկցիան, ընդ որում բավականին ճշգրիտ կերպով: Սակայն ընդհանուր գործողությունը, որին մենք անվանում ենք կառքի շարժում (դեպի նպատակ), տեղի չի ունենա այնքան ժամանակ, մինչև այդ երեք բաղկացուցիչների գործունեությունը չհամաձայնեցվի ՃՇԳՐՏՈՐԵՆ:
Միայն "մարդը"՝ իրական "ես"-ը, գիտի՝ "կառքի", "ձիու" և "կառապանի" անհրաժեշտությունը իրար համար, և գիտի, թե ինչպես միացնել դրանց գործողություններն իրար:
Սուֆիստների հասկացության մեջ, գերագույն աշխատանքը, դա նկարագրված երեք բաղկացուցիչների գործունեության հավասարակշռված համակցումն է: Չափից շատ կառապաններ, անհամապատասխան ձի, չափից ավելի թեթև կամ ծանր կառք՝ և արդյունքը անհասանելի կլինի:
Այս հատվածը վերցված է պարսկերեն գրված դերվիշական ձեռագրից: Այս հատվածի այլ տարբերակներ գտնվել են աշխարհագրականորեն իրարից հեռու այնպիսի դպրոցներում, ինչպիսիք են Դամասկոսի և Դելիի դպրոցները: