Բարձր լեռներում, այնտեղ, որտեղ մարդու ոտքը հազվադեպ է լինում, շատ վաղուց, իր համեստ խրճիթում ապրում էր մի մեծ զորական, ում անուն էր Սայխի-Օրա։ Նա անպարտելի էր և հզոր լեռան պես։ Հանգիստ էր և սառը ամեն բանի նկատմամբ, իր սիրած թրի պողպատի պես։ Թվում էր թե այդ զորականի զրահների տակ, ոչ թե սիրտ է այլ սառցակալած քար։
Ոչինչ չէր հետաքրքրում Սայխի-Օրային, բացի մի բանից՝ իր չքնաղ թրից։ Այդ թուրը զորականին էր հասել իր մեծ ուսուցչից։
- Տես, - զգուշացնում էր նրան ուսուցիչը, - թուրը սովորական չէ, այլ նենգ։ Զգույշ եղիր նրա հետ, այլապես թրի պողպատի սառնությունը կարող է ներթափանցել քո բողավառ սրտի մեջ, վերածելով կրակը՝ սառույցի։ Դու կսկսես սպանել թշնամիներին առանց ափսոսանքի։ Վախը, ցավը, տագնապը հավերժ կլքեն քեզ՝ դու անհաղթ կդառնաս։ Սերն ու նրբությունը առհավետ կլքեն քո հոգին։ Վերջ ի վերջո, թուրը քեզ կկործանի, կանգնաեցնելով բաբախող սիրտդ։ Սիրի քո թրին, ինչպես ինքդ քեզ, սակայն քո մասին էլ մի մոռացիր՝ թրի օգտին։
Ստանալով իր ուսուցչից թուրը, Սայխին շատ արագ անհաղթելի դառավ։ Իսկ զգացմունքները լքեցին նրան, հավերժ։ Թշնամիները ատում էին նրան իր անհաղթելիության և անվախության համար։
- Զորականի անհաղթելիությունը՝ իր տարօրինակ թրի մեջ է, - թշնամիներին հուշեց մի իմացող մարդ։ - Խլեք զորականից թուրը և վերջինս կզոհվի։ Իսկ եթե ուզում եք խլեք թուրը՝ զորականի մոտ գեղեցիկ աղջիկ ուղարկեք։ Երիտասարդ գեղեցկուհու սքանչության դեմ դեռ ոչ մի զորական չի կարողացել դիմանալ։
Այդպես էլ վարվեցին թշնամիները՝ ուղարկեցին նրանք Սայխիի մոտ մի գեղեցկուհու։ Այդպիսի գեղեցկուհի նա չէր հանդիպել իր ողջ կյանքի ընթացքում։
- Ներս թող ինձ գիշերելու, - ասաց երիտասարդ գեղեցկուհին, հնազանդորեն նայելով զորականի դատարկ աչքերի մեջ։ - Իմ ճանապարհը երկար է եղել, ես սովածացել եմ և հոգնել։
- Ի՞նչ է քո անունը, գեղեցկուհի, - հարցրեց Սայխին, ներս թողնելով անկոչ հյուրին իր համեստ խրճիթ։
- Նամայա, - պատասխանեց վերջինս և երկչոտ ժպտալով։
- Քո անունը նույնքան գեղեցիկ է, ինչպես դու ինքդ, - ի պատասխան ժպտաց երկար ժամանակ չժպտացող զորականը։
Այսպես չքնաղ և նենգ Նամայան մնաց ապրելու Սայխի-Օրայի հետ։
Սիրահարվեց զորականը գեղեցկուհուն՝ անմոռաց։ Նա նույնիսկ չէր կարող պատկերացնել, որ ունակ է նման նուրբ զգացմունքներ ունենալ։ Իսկ այ թրի մասին բոլորովին մոռացավ։
- Այլևս ինչի՞ս է պետք թուրը, - ասում էր նա, - եթե իմ ուժն ու անհաղթելիությունը ես ստանում եմ մեծ սիրուց։
Սայխի-Օրան թրի մասին միգուցե և մոռացել էր, սակայն նրա սիրեցյալը, Նամայան՝ ոչ։ Գիշերվա քողի տակ, Նամայան գողացավ թուրն ու փախավ։ Այլևս գեղեցկուհուն ոչ ոք չտեսավ։
Երկար Սայխին հրաժարվեց հավատալ, որ սիրեցյալն իրեն դավաճանել է։ Եվ ոչ թե այն էր նրան տխրեցնում, որ նա թուրն է գողացել, այլ, որ նա, իր դավաճանությամբ պղծել էր մեծ սիրո զգացմունքը։
Իսկ մի որոշ ժամանակ անց, անհաղթելի զորականին հյուր եկան թշնամիները։ Թշնամիներից մեկը շատ լավ ծանոթ էր Սայխիի հետ։ Նրա անունն էր Ադի-Աշար։ Նա իր ձեռքում ամուր սեղմում էր գողացված թուրը։
- Դե ինչ, - ծուռ ժպտաց Ադի-Աշարը, - այ հիմա ես քո վերջը կտամ։ Կզոհվես դու, մեծ զորական, քո իսկ թրից։
- Որտե՞ղ է Նամայան։
- Նամայան արդեն պատասխան է տվել իր ագահության և նենգության համար։ Քո թուրը նրան կործանել է՝ գեղեցկուհու սիրտը կանգ է առել պողպատի սառնությունից։
- Քո սիրտը նույնպես սառցի կվերածվի, - ափսոսանքով թշնամուն նայեց Սայխին։ - Քանի որ այս թրի մեջ ողջ կենդանության անեծքն է։ Ոչնչացնում է նա կենդանի սրտերը, սպանում է զգացմունքները։ Կսպանի այն նաև քեզ։ Ինձ մահից փրկեց միայն Նամայաի նկատմամբ սերը։ Եթե չլիներ այդ չքնաղ զգացմունքը, իմ սիրտը վաղուց վերածված կլիներ սառցեկտորի իսկ արյունը կսառչեր երակներումս։ Դե ինչ, այսուհետև իմ անհաղթելիությունը ոչ թե անիծված թրի սայրի մեջ է, այլ սիրով բոցավառվող սրտի։ Այսուհետև անմահ եմ ես, և ոչ մի թշնամու սուր չի կարողանա ոչ ինձ կործանել, ոչ էլ իմ հավերժ զգացմունքները։
Չար Ադի-Աշարը սպանեց խիզախ զորականին։ Սակայն երկար չվայելեց նա իր հաղթանակը, քանի որ շուտով նրա սիրտը կանգնեց անիծված թրի սառնությունից։
Շատ տերեր փոխեց թուրը և ոչ մեկին էլ կենդանի չթողեց։
Հիմա այդ թուրը հանգրվանում է մի հին տաճարում, յոթ կողպեքի տակ, իսկ նրա անեծքի մասին առասպելները մինչև հիմա, իմաստունները փոխանցում են բերանից՝ բերան։
ԱՎԱ ԱՐԴՈ