Երբևե մտածել եք, թե ինչու երբեմն աննշան բաների հետևանքով մարդը դուրս է գալիս հունից: Ինչու սխալ հայացքը կամ թափված կաթը կարող են բերել վեճի կամ նույնիսկ կռվի: Մինեսսոտա նահանգի համալսարանի հետազոտող Վլադաս Գրիշկևիչիուսը, ինչու էեն մարդիկ ճանճից փիղ սարքում, հարցին տալիս է երեք պատասխան՝ ագրեսիա, կարգավիճակ և սեքս:
Չնայած որ թշնամական ագրեսիվ գործողությունները ոչ միշտ են կախված ռեպրոդուկցիայի հետ, հետազոտությունը, որը ներկայացնում է "Journal of Personality and Social Psychology" ամսագիրը, ապացուցում է, որ զուգընկեր գտնելու նպատակը կարող է հիմնված լինել ագրեսիայի վրա: Մինեսսոտայի համալսարանին կից, Կարլսոն մենեդվմենտի դպրոցի, մարքետինգի պրոֆեսոր Գրիշկևիչիուսը և իր կոլլեգաները ապացուցել են, որ նույնիսկ սեփական կարգավիճակը բարձրացնելու ցանկությունը կարող է ագրեսիայի խթանիչ դառնալ:
Տնային կենդանիների նկատմամբ ցուցաբերվող անթրոպոմորֆիզմը, հաճախ մեր կողմից գնահատվում է որպես դրական և հումանիստական երևույթ, սակայն մեր չորքոտանի ընկերների դաստիարակության հարցում, այն միայն խանգարում է:
Հոլիվուդյան ֆիլմերում հաճախ պատկերում են մարդկային բարոյականության օրենքներին համապատասխանող շների վարքագիծ: Օրինակ՝ Լեսսին փրկում է ճագարին մահից կամ Բենջին օգնում է իր մորը փրկվել չար "կենդանի ոչնչացնողի" ճիրանից: Ռուսական սերիալներից մեկում՝ Մուխտարը օգնում է ոստիկաններին հանցագործություն բացահայտել:
Դերասան-կենդանիները բավականին լավ վարժեցված են, և ֆիլմը ստացվում է բավական հետաքրքիր, սակայն նման ֆիլմերը անթրոպոմորֆիզմ են սերմանում,- զգուշացնում են հոգեբանները: Իհարկե, անթրոպոմորֆիզմի որոշ արտահայտումներ անվնաս են և նույնիսկ հաճելի: Օրինակ՝ իր ծննդյան օրը, շանը տոնական ճաշ հրամցնելը, կամ ծննդյան տոներին խաղալիք նվիրելը:
Մեր կյանքի ժամանակակից հորձանուտում, հաճախ ունենում ենք զգացողություն, որ ամեն ինչ դուրս է գալիս հսկողության շրջանակից, և տեսադաշտից դուրս են մնում պարագաներ, որը մենք ի վիճակի ենք անելու, սակայն չենք անում: Անձնային հարաբերությունների շրջանակում կատարված հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ մենք հաճախ մոռանում ենք երախտագիտության զգացումի մասին:
Երախտագիտությունը նոր ուժ է հաղորդում ռոմանտիկ հարաբերություններին և օգնում է պահպանել հարմոնիան զուգընկերոջ հետ:
Մարդիկ իրար հետ սերտորեն կապված են, և այս կամ այն բաները պարբերաբար անում են մեկը, մյուսի հետևից, կամ իրար համար: Սակայն մենք ոչ միշտ ենք ունենում դիմացինի նկատմամբ երախտագիտության զգացում: Ընդհակառակը, հակազդումները լինում են ամենատարբեր, նույնիսկ մինչև նեղացածությունը և չհասկանալը:
Քեզ անզո՞ր ես զգում, երբ խոսքը սկսում է գնալ առողջ սնվելակարգի մասին: Շատերը մեծ էներգիա են ծախսում՝ իրենց սիրած ուտեստի նկատմամբ գայթակղությանը հակադրվելու համար: Արդյունքում՝ հյուծվածություն, գայթակղության նկատմամբ հաղթանակ միայն այդ օրվա ընթացքում և շատակերություն գիշերը: Իսկ հետո՝ մեղքի զգացում, և հերթական հաստատուն որոշում, որ սա վերջին անգամն էր...
Եթե Ձեր հարաբերությունները սննդի նկատմամբ, մոտավորապես այսպիսի տեսք ունեն, ապա Positive Psychology News Daily -ի հեղինակի և Միջազգային Պոզիտիվ հոգեբանության ասսոցիացիայի անդամ Մարի Ժոզեֆ Սալվաս Շաարի առաջարկները, հենց Ձեզ համար են:
Փորձեք նոր ստրատեգիաներ:
Մարդիկ, ովքեր ցանկանում են փոփոխել իրենց սննդակարգը, որպես օրենք կենտրոնացած են իրենց թուլությունների վրա: Նրանք պնդում են ինքներն իրենց՝. "Ես գիտեմ, որ չպիտի այս բաները անեմ (ուտեմ այն բաները, որոնք մեղքի զգացում են առաջացնում՝ շոկոլադ, չիպսեր, տապակած կարտոֆիլ, բեկոն), բայց ինչքան լավ կլիներ փորձել այդ ամենը: Ես այնպես էլ շատ եմ աշխատում:
Երեխայի նկատմամբ ֆիզիկական կամ հոգեբանական տեռորը խմբի կողմից, որը հասցնում է զոհին ֆիզիկական և էմոցիոնալ վնաս, անվանվում է Բուլլինգ: Ընդ որում, հոգեբանները պնդում են, որ աղջիկների կողմից բուլլինգի արտահայտումը անհամեմատ վտանգավոր է:
Անգլալեզու գրականության մեջ "Բուլլինգ" տերմինը ստացել է լայն տարածում՝ դրանով նկարագրում են համադասարանցիների խմբի կողմից երեխայի նկատմամբ կիրառվող ֆիզիկական կամ հոգեբանական տեռորը: Բուլլինգը կարող է լինել ֆիզիկական (հրել, մազերից քաշել, ծեծել), վերբալ (ձեռք առնել, ծաղրել) կամ սոցիալական (բոյկոտ):
Ամեն տասերորդը՝ զոհ է:
Ամենուր, որտեղ հավաքվում են երեխաները՝ սովորելու կամ ուրախանալու, հնարավոր է վիրավորական վերաբերմունք երեխաների խմբի կողմից մի ինչ-որ երեխայի նկատմամբ: Տվյալներ, թե ինչքան է տարածված բուլլինգը ռուսական կամ հայկական դպրոցներում չկա, իսկ ամերիկացիները հաշվել են, որ երեխաների
Բժիշկները պետք է ավելի լուրջ ուշադրություն դարձնեն ընդհանուր հոգեկան հիվանդությունների և գիրության կապի վրա, քանի որ այս երկու խնդիրները սերտ կապակցված են, համարում են Ադելաիդայի համալսարանի գիտնականները:
Ահ, դժվար է ինձ...
Բրիտանական բժշկական ամսագրում (BMJ) տպագրված հոդվածում, Ադելաիդաի գիտնականները հայտնում են գիրության և ընդհանուր հոգեկան խանգարումների միջև գոյություն ունեցող երկկողմանի ռիսկի մասին: "Գիրության և ընդհանուր հոգեկան խանգարումների միջև գոյություն ունեցող երկկողմանի ռիսկի մեխանիզմները լավ հասկանալը անհրաժեշտ է այդ հիվանդությունների կանխարգելման և էֆֆեկտիվ բուժման համար", — ասում է ամսագրի խմբագրության առաջատար հեղինակ Էվանս Ատլանտիսը (the University of Adelaide's School of Medicine).
Եվ բազմամյա փորձով կայացած արհեստավարժը, և երիտասարդ մասնագետը, հաճախ մտածում են նույն բանի մասին՝ արդյոք ճիշտ են նրանք ընտրել իրենց մասնագիտությունը: Հոգեբանները այդ խնդրի լուծման 4 եղանակ են առաջարկում:
Ենթադրենք, որ դուք ֆինանսական վերլուծող եք, իսկ Ձեր հարազատները համոզված են, որ Ձեզանից լավ մանկավարժ կստացվեր: Լավագույն ընկերը համոզված է, որ Դուք պետք է հոգեբան դառնաք: Իսկ գործընկերները կարծում են, որ Ձեր ընդունակություններով, պետք է թարգմանիչ աշխատել:
Բոլոր այդ մարդիք կարող են իրենց տեսանկյունից ճիշտ լինել: Մտածել եք դուք արդյոք երբևե՝ ճի՞շտ մասնագիտություն եք Դուք ընտրել: Հոգեբանները մի քանի մեթոդիկա են առաջարկում, որի միջոցով Դուք կարող եք պարզել՝ Ձեր գործով եք Դուք զբաղվում, թե ոչ:
Համաձայն վերջերս երկվորյակների վրա կատարված հետազոտությունների, հոմոսեքսուալ վարքագիծը հիմնականում որոշված է գենետիկայով, և որոշ շրջապատող գործոններով:
"Archives of Sexual Behavior" գիտական ամսագրում հրատարակված հոդվածում, Ստոկհոլմի Թագուհի Մերիի անվան կենսաբանության և քիմիայի համալսարանի հետազոտողները, հայտնում են, որ գենետիկան և շրջապատող գործոնները (որոնք ամեն մեկի համար անհատական են և կարող են իրենց մեջ ներկրել կենսաբանական պրոցեսներ, այնպիսի, ինչպիսին են հորմոնալ փոփոխությունները), կարևոր որոշիչ են հանդիսանում հոմոսեքսուալ վարքագծի համար:
Հետազոտության համահեղինակ և սեռական կողմնորոշման հարցերի առաջատար մասնագետ դոկտոր Կազի Ռաման, բացատրում է՝. "Այս հետազոտությունը կասկածի տակ է դնում միայն մեկ գենի կամ շրջապատող գործոնի ազդեցությունը, կողմնորոշման զարգացման վրա՝ այդ գործոնները բազմաքանակ են: Այստեղ մենք միայն հոմոսեքսուլիզմի մասին չենք խոսում՝ հոմոսեքսուալիզմը նույնպես որոշվում է տարբեր գործոններով":
Պարզվում է, որ ընտանիքը երջանկացնելու համար, շատ փոքր ջանքեր են հարկավոր՝ ամսվա մեջ գոնե 5 անգամ հավաքվել և ընթրել: Եվ այդ ընթացքում անջատել հեռուստացույցը:
Կանզասից Լիզա և Մայք Նիկկելները, ունեն հետևյալ կանոնը՝ ամեն երեկո, ընթրիքի ընթացքում, նրանք և նրանց երեք երեխաներից ամեն մեկը պատմում են երկուական պատմություն՝ օրվա ընթացքում տեղի ունեցած ամենադրական և ամենաբացասական իրադարձությունների մասին: Շատ բա՞րդ է: Բայց գոնե խոսակցությունը դուրս է գալիս բան տափակության՝ "Ո՞նց ես: Ոչինչ", շրջանակներից:
"Մենք երբեք չենք տալիս այնպիսի հարցեր, որոնց հնարավոր է պատասխանել այո կամ ոչ",- ասում է ընտանիքի գլուխը՝ Մայքը,- "Զրույցը պետք է կազմակերպել այնպես, որ արտահայտվելու ցանկություն առաջանա": Իրենք էլ այդ մասին չկասկածելով, Նիկել ամուսինները գործնականում կիրառում են Կանզասի համալսարանի հոգեբան Բարբարա Կեռռի (Barbara Kerr) հիմնական խորհուրդները, ով տարիներ շարունակ ուսումնաիրել է երջանիկ ընտանիքների հոգեբանությունը:
Ավատար (անգլերեն avatars) - սա ոչ մեծ ստատիկ կամ անիմացաված պատկեր է (մինչև 256x256 պիքսել), որը ներկայացվում է կայքում կամ ֆորումում, այնտեղ գրանցված օգտվողի պրոֆիլում: Կարող է լինել ինչպես լուսանկար, այնպես էլ մի որոշ նկար, որը ներկայացնում է օգտվողի էությունը և օգնում մաքսիմալ ճիշտ առաջին տպավորություն ստանալ նրա մասին զրուցակցի մոտ (չնայած որ ավատարը հիմնաքարային բնութագրիչ չի հանդիսանում, սակայն քիչ կարևորություն չունի): Այս պատկերը ֆիքսվում է նաև օգտվողի պրոֆիլի պարամետրերում, և երևում նրա կազմած հաղորդագրություններում: Ավատարի չափսերը ունենում են սահմանափակումներ, որոնք դրված են այն ռեսուրսի մեջ, որտեղ նա օգտագործվում է: Ավատարի օգտագործումը ենթադրվում է ֆորումներում, բլօգերում, IM մեսսենջերներում, կայքերում, սոցիալական ցանցերում և այլ ցանցում շփվելու համար նախատեսած ծրագրերում:
Ավատար են անվանում նաև եռաչափ աշխարհների, խաղերի, խաղացողների, ինտերնետ ռեսուրսներ օգտագործողների կերպարները և այլն: Ավելի ընդհանրացված կարելի է ասել, որ ավատարը՝ "վիրտուալ կերպար" է, ցանց օգտագործողի էգոյի ալտերը, և նրա վիրտուալ "Ես"-ը: Ավատարը ոչ միայն օգնում է մարդուն թաքնվել վիրտուալ անունի ետևում, և այդ անունից վիրտուալ գործունեություն ծավալել, այլև ավելի լիարժեք ներկայացվել, ներկայացնելով քո տրամադրությունը, ներաշխարհը, էությունը: Սովորաբար վիրտուալ կերպարի ամբողջականությունը ստեղծվում է օգտվողի ավատարի և կեղծանունի (նիկնեյմ) միասնության դեպքում:
Երբ գալիս է ամանօրը, մեզանից շատերը սկսում են մտածել ամենաբազմազան խոստումների մասին, որը տալիս են իրենք իրենց՝ նորացնել իրենց ռեզյումեն, կարգի բերել ձեղնահարկը, վերջապես սկսել սպորտով զբաղվել: Սակայն կյանքի դառը ճշմարտությունը նրանում է, որ մեզանից շատ քչերը կկատարեն այս խոստումները: Ոչ այն պատճառով, որ մենք անկեղծ չենք, այլ այն պատճառով, որ կյանքը միշտ ավելի լավ է սկսել երկուշաբթիից:
Գործերը հետաձգելը՝ իսկական անեծք է, որը կարող է մեզ վրա շատ թանկ նստել: Դա ոչ միայն բերում է արդյունավետության կորստի, այլ նաև չարածի համար հետագա ափսոսանքի և ցածրացվաց ինքնագնահատականի: Հոգեբանները մտահոգված են այն բանով, թե ինչ է կատարվում մարդու ուղեղում, որը մշտապես ստիպում է նրան հետաձգել իր պլանավորած գործերը: Մի՞թե մենք ծրագրավորված ենք, որ հետաձգենք:
Ծնողները կարող են զարմանալ և նույնիսկ նեղվել, հայտնաբերելով, որ նրանք ոչ մի ազդեցություն չունեն այն բանի վրա, թե հասնելով դեռահասության տարիքի, իրենց երեխաները ալկոհոլ օգտագործելու են, թե ոչ:
Սակայն կան նաև լավ նորություններ՝ ծնողական ոճը ուժեղ և անմիջական ազդեցություն ունի դեռահասների վրա, երբ խոսքը գնում է մեծ քանակությամբ ալկոհոլի օգտագործման մասին - այսինքն հինգ և ավել հաջորդաբար խմված բաժակներ - այսպիսին են Brigham Young University համալսարանի կողմից անց կացված նոր հետազոտությունների արդյունքները:
Հետազոտողների տեսադաշտում էին մոտ 5 000 դեռահաս՝ 12-ից 19 տարեկան հասակի, որոնց հարցում է արվել իրենց ալկոհոլ օգտագործելու վերաբերյալ սովորույթի և ծնողների հետ ունեցած հարաբերությունների մասին: Հետազոտողներին մասնավորապես հետաքրքրում էր ծնողների ինֆորմացված լինելու աստիճանը՝ նրանց իմացածությունը այն մասին, թե որտեղ և ում հետ են իրենց երեխաները ժամանակ անց կացնում, և էմոցիոնալ ջերմության աստիճանը, որը նրանք կիսում են երեխաների հետ: Պարզվեց հետևյալը...
Չիկագոյի համալսարանի երկու հոգեբաններ՝ Լուի Հոուկլին և Ջոն Կացիոպպոն, մինչև բջջային մակարդակը հետազոտել են սոցիալական մեկուսացման, մենության, ֆիզիկական շեղումների և տարիքային հիվանդությունների կապի տարբեր ասպեկտներ:
Հետազոտողները ենթադրություն արեցին, որ եթե վաղ տարիքային շրջանում, մենության բացասական ազդեցությունը կարող է լինել միջին կամ աննկատ, ապա հետագայում, նրա ազդեցությունը ակկումուլացվում է: Այս ենթադրության ստուգման համար, նրանք ուսումնասիրել են ուսանողական տարիքի և 50-ից 68 տարեկան տարիքային խմբեր:
Սոցիոլոգների բազմաթիվ հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ընկերական հպումը բերում է լավ արդյունքի, մարդկային հարաբերությունների մի շարք ոլորտներում: Օրինակ, երբ դասախոսը ընկերական հպվում է ուսանողի ուսին կամ ձեռքին, այդ ուսանողը սկսում է լսարանում իրեն ավելի ակտիվ պահել: Հենց այս պատճառով էլ սպորտսմենները իրար խրախուսում են գրկելով, կամ մարմնային հպումների այլ ձևերով: Եթե ավտոբուսի վարորդի ուսին ընկերական հպվեք, ապա նա ամենայն հավանականության Ձեզ ձրի կտանի, իսկ եթե մատուցողուհին հպվի այցելուի ձեռքին կամ ուսին, ապա նա ամենայն հավանականությամբ ավելի շատ թեյավճար կստանա:
Տղամարդկային համեստությունը չի գնահատվում ոչ կանանց, ոչ էլ տղամարդկանց կողմից:
Village People հանրահայտ խմբի երգի տեկստում ասվում է՝. "Մաչո, մաչո, ես ուզում եմ մաչո լինել: Մաչո, մաչո, ես ուզում եմ մաչո լինել":
30 տարուց ավելի է անցել այն ժամանակներից, երբ պարահրապարակների ձայնասյուներից հնչեց այս հիմնը և խորը ընկղմվեց ամերիկացիների գիտակցության մեջ: Առօրեակա՞ն է արդյոք այս կարգախոսը 21-րդ դարի տղամարդու համար: Նա դեռևս ուզու՞մ է մաչո լինել: Անհաջողություններ ունենու՞մ են այն տղամարդիք, ովքեր իսկական մաչոյի բավարար բնավորություններ չեն ցուցադրում:
Խաղասրահը կամայական դեպքում հաղթում է: Սա համարյա աքսիոմա է, ապացուցված և առողջ դատողությամբ, և խաղացողների անձնական փորձով: Այս դեպքում ինչու՞ շատ մարդիք, նախանձելի հաստատունությամբ գալիս են խաղատուն և ինքնակամորեն հրաժարվում իրենց փողերից:
Վերջերս այն տան առաջին հարկում, որտեղ ես ապրում եմ, նախքին վարսավիրանոցի տեղում, խաղատուն բացեցին: Այն, որ այդտեղ խաղատուն է լինելու, հայտնի դառավ դեռևս վառ ցուցանակի հայտնվելուց շատ առաջ՝ պատուհանները ծածկեցին մեծ պաստառներով, հանեցին, շենքի կողքին կախված փողոցի ժամացույցը և մուտքը զարդարեցին ուրախ ժապավեններով: Այս բոլոր գործողությունները՝ հոգեբանական մեթոդներ են, որոնք ուղղված են այն բանին, որ գրավելով մարդկանց բերեն խաղատուն, և "օգնեն" նրանց ինքնակամ հրաժեշտ տալու իրենց դրամապանակի պարունակությանը:
Բացառված չէ, որ կոֆեինի խթանող էֆֆեկտը՝ ոչ այլ ինչ է, քան իլլյուզիա, իսկ սովորույթով խմվող առավոտյան սուրճը՝ անօգուտ: Այսպիսի եզրակացության են եկել վերջին հետազոտության հեղինակները, որի արդյունքները հրապարակված է "Նեյրոպսիխոֆարմոկոլոգիայի ամսագրի" ինտերնետ կայքում: Հետազոտությունը անց է կացվել 379 փորձարկվողների հետ, որոնց կոֆեին կամ պլացեբո են տվել 16 ժամ կոֆեինից զրկելուց հետո, որից հետո, նրանց հետ, կատարվել է մի շարք պատասխան հակազդումների հետազոտություն, ինչից պարզվել է, որ ուշադրության աստիճանի մեջ առկա է աննշան տարբերություն:
Գիտնականները որոշել են, որ մարդու դեմքի արտահայտությունը ուղղակիորեն ազդում է նրա սրտի աշխատանքի հաճախության, մաշկի ջերմության և արյան ճնշման վրա: Դեմքի ժպիտը կարող է ոչ միայն զրուցակցի համակրանք առաջացնել, այլ նաև ձերբազատել դեպրեսսիայից: Իսկ եթե մարդը չի կարող իրեն ստիպել ժպտալ՝ նրան կօգնի... բոտոքսը:
Ժպտա և ընկերներ ձեռք կբերես: Խոժոռվի, և ձեռք կբերես միայն կնճիռներ: Ջորջ Էլիոտի (Մէրի-Էնն Էվանս Էլիոտ, անգլիացի գրող) այս արտահայտությունը, ոգևորեց գիտնականներին՝ դեպրեսսիայի դեմ պայքարի նոր միջոց գտնել՝ բոտոքսի ներարկումը: Բոտոքսը, դա տոքսին է, որը մկանային պարալիչ է առաջացնում, ենթադրեցին նրանք, և նա էլ հենց կօգնի դիմակայել դեմքի վրա "խոժոռ" արտահայտության առաջացմանը, որով էլ կթուլացնի դեպրեսսիայի արտահայտումը: Դեպրեսիայի վրա բոտոքսի ազդեցության պիլոտային հետազոտության արդյունքները տպագրվել են Dermatologic Surgery ամսագրի մայիսին լույս տեսած համարում:
Մարդու սոցիալական փորձը և համոզմունքները, ալտրուիզմի և պրո-սոցիալական վարքագծի ավելի հավանական բացատրություններ են հանդիսանում, քան գեները և ժառանգականությունը: Այսպիսին է Կալիֆորնիայի համալսարանից Անդրիան Վ. Բելլի և նրա գործընկերների կատարած հետազոտության հետևությունը:
Վատ ժառանգականությունը "ուղղելի՞ է":
Ալտրուիզմը արդեն վաղուց հանդիսանում է սոցիոլոգների հետաքրքրության առարկա: Ալտրուիստները՝ զինվորից մինչև դոնոր, առանձնանում են վարքագծի յուրահատուկ բարոյական բնորոշ գծերով: Նրանք ունակ են զոհաբերել իրենց հետաքրքրությունները, ուրիշների՝ նույնիսկ անծանոթների հետաքրքրությունների օգտին: Եվ ի՞նչն է ընկած՝ այսպես կոչված կիրթ վարքագծի հիմքում:
Օրեցօր սթրեսը ճնշում է ֆիզիկական և հոգեկան առողջությունը: Փաստորեն, խրոնիկական սթրեսը կարող է ազդել իմացական գործընթացների և էմոցիաների վրա: Սակայն նոր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ կարճ բայց ուժեղ ֆիզիկական սթրեսը կարող է լավացնել հիշողությունը և իմացական գործընթացը:
Ինչու՞ են պարապում քննությանը նախորդող գիշերը:
Բուֆֆալոյի համալսարանի հետազոտողները, որպես մոդել օգտագործելով կրծողներին հայտնաբերել են, որ սուր սթրեսը դրական է ազդում իմացական գործընթացների և հիշողության վրա: Դա կապված է սթրեսի հորմոնի՝ կորտիկոստերոնի (մարդու օրգանիզմում՝ կորտիզոլի), գլխուղեղի պրեֆրոնտալ կեղևի վրա ազդեցության հետ՝ որը պատասխանատու է ՝մոցիաների և ուսուցման համար: Պարզվում է, որ ուժեղ կարճատև սթրեսը ավելացնում է գլուտամատ նեյրոտրանսմիտտերի փոխանցումը և լավացնում աշխատանքային հիշողությունը: