Մի անգամ առավոտյան, Չինգիզ խանը իր շքախմբով ճանապարհվեց որսի: Նրա ուղեկիցները զինվեցին նետերով և աղեղներով, իսկ ինքը, իր ձեռքում պահում էր իր սիրելի բազեին: Այդ բազեի հետ չէր կարող համեմատվել ոչ մի նետաձիգ, որովհետև թռչունն իր զոհին նկատում էր երկնքից, որտեղ մարդը չէր կարող բարձրանալ:
Եվ ավաղ, չնայած նրանց ջանքերի, նրանցից ոչ ոք այդպես էլ ոչինչ չորսաց: Հիասթափված Չինգիզ խանը վերադառնում էր ճամբար, և որպեսզի իր վատ տրամադրությունը չտարածի իր ընկերների վրա, նա հեռացավ շքախմբից և արշավեց մենակ:
— Ինչ անարդար է կյանքը, — բողոքեց աշակերտը:
— Ինչու՞ ես այդպես որոշել, — խորամանկ ժպիտով ասաց Ուսուցիչը:
— Ես միշտ կաթը գնում եմ նույն կնոջ մոտից: Կաթը միշտ թարմ է, յուղալի և ոչ շատ թանկ: Երեկ առավոտյան, շուկայի ճանապարհին մտքերով ընկա, և իմ ձին ուրիշ նրբանցք մտավ: Ստիպված եղա շատ երկար այնտեղից դուրս պրծնել: Հիմար կենդանին համառում էր և չէր ուզում ավելի արագ գնալ: Ես մտահոգված էի, որ կուշանամ, այդ պատճառով էլ ստիպված եղա շտապել և ինքս վազել: Եվ իհարկե
Աշխարհի վրա կա մի զարմանալի քաղաք, որտեղ ապրում են միայն ջրհորները: Նրանք կենդանի են: Նրանք շատ տարբեր են, նրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր զարդերիզը՝ ինչ որ մեկի մոտ այն ոսկուց է, մյուսների մոտ՝ փորագրություններով, տաշած, քարից, փայտից, ճյուղերից: Նրանք բոլորը տարբեր են՝ ով ավելի հարուստ է, ով ավելի աղքատ: Կային նաև շատ աղքատ ջրհորներ՝ շատ հասարակ զարդերիզներով:
Նրանք շատ էին սիրում շփվել միմյանց հետ: Եվ դա իրականացնում էին զարդերիզների միջոցով՝ զարդերիզից զարդերիզ, ինչպես մարդկանց մոտ է լինում՝ շուրթերից շուրթեր: Ցանկացած նորություն շատ շուտ էր տարածվում այդ քաղաքում:
Եվ ահա, մի անգամ, ջրհորների քաղաքում մի հետաքրքիր միտք տարածվեց (այն քաղաքի ծայրի ջրհորն էր լսել, երբ հարևան գյուղի գյուղացիները անցնում էին նրա կողքով) պարզվում է, որ
Կար չկար մի երիտասարդ թայվանացի կար, ով հուսահատ ձգտում էր արժանանալ մի աղջկա սիրուն: Չորս տարի շարունակ նա աղջկան նամակներ էր գրում՝ օրական մեկ նամակ, որտեղ բաց էր անում իր հոգին և պատմում իր զգացմունքների մասին: Եթե այդ երիտասարդը այդքան ջանքեր չգործադրեր, ապա երիտասարդ լեդին դժվար թե ամուսնանար նրա հետ, ում հետ ի վերջո ամուսնացավ՝
Մի անգամ գյուղացին փրկեց դաոսի կյանքը, երբ նա խեղդվում էր: Դաոսը որոշեց իր երախտագիտությունը հայտնել գյուղացին նրա կատարած բարի գործի համար և տարավ նրան իր քարանձավը: Այնտեղ, գաղտնարանից նա հանեց մի ահռելի դդում, որի մեջից էլ հանեց երեք կախարդական իր՝ ասեղ, ձեռնափայտ և թակ: Դրեց այդ իրերը գյուղացու ոտքերի տակ և ասաց՝
— Չնայած, որ այս իրերը տեսքից աննկատ են, սակայն նրանք կախարդական ուժ ունեն՝ ասեղը կյանք է տալիս ու բուժում բոլոր հիվանդությունները, թակը՝ երբ նրանով հարվածում ես, ոսկյա և արժաթյա դրամներ են թափվում, իսկ ձեռնափայտը՝ ուժ ու իշխանություն է տալիս, որպեսզի կարողանաս հաղթել ցանկացած բանակի և ոչնչացնես քո թշնամիներին: Դու փրկել ես իմ կյանքը և որպես պարգև կարող ես ընտրել ու վերցնել այս իրերից որևե մեկը:
Գյուղացին առանց երկար մտածելու վերցրեց
Մի մռայլ, անձրևոտ օր, Պէտ անունով տղան իր տեղը չէր գտնում և պտտվում էր հոր կողքին, խանգարելով վերջինիս պատրաստվել զեկույցին:
Երբ հոր համբերությունը հատեց, նա ամսագրերի միջից մի գունագեղ ամսագիր հանեց, ամսագրից պոկեց աշխարհի քարտեզով էջը, պատռեց այն բազմաթիվ կտորների և տվեց որդուն, ասելով՝ "Պէտ, այս կտորներից եթե նորից հավաքես աշխարհի քարտեզը, ես քեզ պաղպաղակ գնելու համար գումար կտամ":
Թվում էր, որ նույնիսկ հասուն մարդու համար, դա 5 րոպեի աշխատանք չէ, նամանավանդ փոքրիկ Պէտի համար:
Հայտնի է, թե ինչպես, մի անգամ, բազմաթիվ մարդիկ որոշեցին գանձեր որոնել: Նրանք վերցրեցին բոլոր անհրաժեշտ գործիքները, և ճանապարհ ընկան փնտրելու դեպի այն վայրը, որտեղ գանձերը պետք է թաղված լինեին: Մարդիկ բաշխվեցին ըստ տարածքի և սկսեցին փորելը:
Որոշ մարդիկ շուտ հոգնեցին, և մտածեցին, որ այդ գանձերը չարժեն իրենց գործադրած ճիգերին: Որոշները՝ կղմինդրի կտորներ գտնելով, մտածեցին, որ հենց դրանք են գանձերը: Մյուսները՝ բավականություն ստացան իրենց ստացած աշխատանքից, մտածելով, որ գանձը՝ հենց փնտրելու և ձեռքբերման ուրախությունն է: Որոշներն էլ, նայելով իրենց շրջապատող քարերի առատությանը և ցեխին, կորցրեցին իրենց հավատը, քանզի թույլ էին: Շատ ուրիշ մարդիկ էլ կային, ովքեր
Մի անգամ Վարպետը պատմում էր խոսքի հիպնոտիկ ուժի մասին: Ինչ-որ մեկը վերջին շարքերից բացականչեց.
- Դու անհեթեթություն ես ասում: Մի՞թե սուրբ կդառնաս այն բանից, որ անվերջ պնդես "Աստված, Աստված, Աստված": Մի՞թե մեղավոր կդառնաս այն բանից եթե անվերջ կրկնես՝ "Մեղք, մեղք, մեղք":
- Տեղդ նստիր խառնածին, — կտրեց Վարպետը:
Մարդը սարսափելի բարկացավ: Նա սկսեց հայհոյել և
Այս գրառման մեջ ոչ թե առակ կլինի, այլ կյանքի իմաստուն դասեր: Որոշ մարդիկ վերագրում են այղ խոսքերը Բուդդային:
Դաս առաջին - սկսիր փոքրից՝ դա նորմալ է: Կուժը հետզհետե է լցվում, կաթիլ առ կաթիլ: Ցանկացած Վարպետ ժամանակին սիրող է եղել: Բոլորս էլ սկսում ենք փոքրից, մի անտեսիր փոքրը: Եթե Դու հետևողական և համբերատար ես, ապա հաջողության կհասնես: Ոչ ոք չի կարող հաջողության հասնել մեկ գիշերվա ընթացքում՝ հաջողությունը գալիս է նրա մոտ, ով պատրաստ է սկսել փոքրից և ջանասիրաբար աշխատել, մինչև կուժը չլցվի:
Դաս երկրորդ - Մտքերը մատերիական են: Մեր գիտակցությունը՝ ամենահզոր: Դու դառնում ես այն,
Մի հարուստ մարդ հարցրեց իր ընկերոջը՝
— Ինչու՞ են ինձ մեղադրում ժլատության մեջ, երբ գիտեն, որ մահիցս հետո ես հրահանգել եմ, որ ինչ որ ունեմ ծախսվի բարեգործական նպատակներով:
— Ի պատասխան, — ասաց ընկերը, — ես ինձ թույլ կտամ պատմել այն մասին, թե ինչպես էր խոզը բողոքում կովին, որ իր հետ վատ են վարվում՝
Կար մի արևելյան տիրակալ, ում իմաստությունը արևի նման լուսավորում էր իր երկիրը կենարար ճառագայթներով: Ոչ ոք չեր կարողանում գերազանցել նրան իր իմաստության մեջ և համեմատվել նրա հետ իր հարստությունով:
Մի անգամ վեզիրն եկավ նրա մոտ շատ մտահոգված՝
— Օ, մեծն սուլթան, Դու ամենաիմաստունն ես, ամենահզորը մեր երկրում: Քո ձեռքերում է և կյանքը, և մահը: Սակայն գիտես թե ինչ եմ լսել, երբ ճանապարհորդում էի քաղաքներով և գյուղերով: Բոլորը փառաբանում են Քեզ, սակայն կան նրանց մեջ մարդիկ, ովքեր վատաբանում են քեզ: Նրանք հեգնում են քեզ և հայհոյում Քո իմաստուն որոշումները: Ինչպե՞ս կարող է այդպես պատահել, օ մեծերի մեծ, որ քո թագավորությունում այդպիսի անհնազանդություն լինի:
Կար չկար մի Ուսուցիչ կար, ում մոտ եկան երկու հոգի և խնդրեցին, որ դառնան նրա աշակերտները: Նա համաձայնվեց, ասելով նրանց, որ վերցնում է երեք ամսվա փորձաշրջանով: Ինսուն օրվա ընթացքում, Վարպետը նրանց ոչ մի հանձնարարություն չէր տալիս, նրանց հետ ոչ մի զրույց չէր անց կացնում և նրանց չէր կանչում ժողովների:
Երբ փորձաշրջանն վերջանում էր, նա երկուսին էլ բակ կանչեց, և ասաց՝
— Ես ուզում եմ, որ Դուք դուրս գաք դարպասներից: Այնտեղ ուղտեր են կանգնած: Թղ Ձեզանից յուրաքանչյուրը մի վերցնի մի ուղտի սանձ, և անցնելով պատի վրայով ուղտին քարշ տա իր ետևից:
Առաջին աշակերտն ասաց՝
— Վարպետ, ես լսել եմ, որ ասում են՝
Ավիցենան մի նորաթուխ և շատ ջանասեր աշակերտ ուներ: Մի անգամ մեծ բժշկի մոտ մի կույր բերեցին:
Ուսուցիչն ասաց, թե ինչ բաղադրիչներ է պետք իրար խառնել, որ երկու բլիթ ստացվի: Աշակերտն արեց նույնությամբ, ինչպես ասվել էր: Այդ բլիթները դրեցին հիվանդի աչքերին, և մյուս օրը հիվանդը սկսեց տեսնել:
Աշակերտի հարևանը նույնպես կույր էր: Ոգևորված այդ հաջողությունից, աշակերտը նույնությամբ ևս երկու բլիթ պատրաստեց և դրեց իր հարևանի աչքերին: Հաջորդ օրը կույր հարևանի աչքերը փոխանակ տեսնեին, ավելի ուռեցին:
Մի մարդ, տանջված իր անվերջ անհաջողություններով, երդվեց, որ եթե անհաջողությունները թողնեն իրեն, նա կվաճառի իր տունը և այն գումարը որ կստանա այդ գործարքից, կբաժանի աղքատներին:
Մի որոշ ժամանակ անց, ճակատագիրը բարյացակամություն ցուցաբերեց նրա նկատմամբ, և նա հիշեց իր երդման մասին: Սակայն նա չէր ուզում այդքան գումար կորցնել, և այդ ժամանակ նա մի ելք գտավ:
Նա հայտարարեց, որ վաճառում է իր տունը,
Մի անգամ մարդը վարդ տնկեց, անկեղծ հետևում էր վարդին, ջրում: Եվ նախկան վարդը կծաղկեր, նա ուշադրությամբ զննեց այն: Նա տեսավ կոկոնը, որն շուտով պետք է բացվեր սակայն դրա հետ մեկտեղ նա վարդի ցողունի վրա փշեր նկատեց, և մտածեց՝
Նասրեդդինի տուն մի մարդ եկավ, ով ուզում էր նրա աշակերտը դառնալ: Տանը շատ ցուրտ էր, և մինչ նրանք սպասում էին, որ կինը նրանց տաք ապուր կբերի, Մոլլան կենտրոնացած փչում էր իր ձեռքերին: Նորեկը, իմանալով, որ լուսավորված սուֆիստի ցանկացած գործողություն ունի թաքնված իմաստ, հարցրեց նրան, թե ինչու է նա այդպես անում:
- Որպեսզի տաքանամ, իհարկե, – պատասխանեց նա:
Շուտով նրանց բերեցին ուտեստը, և Նասրեդդինը փչեց իր ապուրի վրա:
Մի անգամ մի քանի ջուր կրողներ եկան նույն ջրհորի մոտ և իրենց մաքուր դույլերը լցրեցին մաքուր ջրով, այնուհետև տարան այդ ջուրը ծարավներին՝ ամեն մեկը իր գյուղը: Մարդիկ բերեցին իրենց ջրամանները, որ ջուր վերցնեն նրանցից, սակայն նրանք մոռացել էին լվալ այն: Առաջին գյուղում ջրամաններում նախկինում եղել էր ազնվամորու օշարակ, մյուս գյուղում՝ ձուկ, իսկ երկրորդում՝ տնական օղի:
Ջուր կրողները զգուշացնում էին, որ ջրամանները պետք է մաքուր լինեն, սակայն մարդիկ ուշադրություն չդարձրեցին նրանց խոսքերին: Ջուր կրողները չէին ուզում լցնել այդ մաքուր ջուրը նրանց անլվա ջրամանների մեջ, սակայն այլ ելք չունեին՝ հո չէին թողնելու, որ մարդիկ ծարավից մահանան:
Վարպետ Բահաուդդինը իր ամբողջ կյանքում երջանիկ էր, ժպիտը երբեք չեր իջնում նրա դեմքից: Նրա ամբողջ կյանքը ներծծված էր տոնի բուրմունքով: Նույնիսկ մահանալուց, նա ուրախ ծիծաղում էր: Թվում էր, թե նա վայելում էր մահվան գալուստը: Նրա աշակերտները նստած էին նրա կողքին և նրանցից մեկը հարցրեց՝
— Ինչու՞ ես ծիծաղում: Ամբողջ կյանքիդ ընթացքում Դու ծիծաղել ես, և մենք երբեք չենք խիզախել հարցնել Քեզ, թե ինչպես է դա Քեզ հաջողվում: Եվ ահա հիմա, կյանքիդ վերջին պահին Դու նորից ծիծաղում ես: Ի՞նչ ծիծաղելի բան կա...
Ծեր Վարպետը պատասխանեց՝
Երեք իմաստուն վիճեցին այն բանի մասին, թե ինչն է ավելի կարևոր մարդու համար՝ նրա անցյալը, ներկան թե ապագան: Նրանցից մեկն ասաց՝
— Իմ անցյալն է ինձ դարձնում այն մարդը, ինչ ես կամ: Ես գիտեմ այն ամենը, ինչ սովորել եմ անցյալում: Ես հավատում եմ ինձ, որովհետև ես լավ եմ կատարել շատ գործեր անցյալում: Ինձ դուր են գալիս մարդիկ, ում հետ ես լավ եմ զգացել անցյալում, կամ նրանց նմանները: Եվ հիմա նայելով Ձեզ, և տեսնելով Ձեր ժպիտները ես սպասում եմ Ձեր առարկություններին, որովհետև մենք առաջին անգամ չէ, որ վիճաբանում ենք, և ես արդեն գիտեմ, որ Դուք սովոր չեք համաձայնել ինչ-որ բանի հետ առանց առարկությունների:
— Այս ամենի հետ հնարավոր չէ համաձայնվել, —
