Վարպետ Բահաուդդինը իր ամբողջ կյանքում երջանիկ էր, ժպիտը երբեք չեր իջնում նրա դեմքից: Նրա ամբողջ կյանքը ներծծված էր տոնի բուրմունքով: Նույնիսկ մահանալուց, նա ուրախ ծիծաղում էր: Թվում էր, թե նա վայելում էր մահվան գալուստը: Նրա աշակերտները նստած էին նրա կողքին և նրանցից մեկը հարցրեց՝
— Ինչու՞ ես ծիծաղում: Ամբողջ կյանքիդ ընթացքում Դու ծիծաղել ես, և մենք երբեք չենք խիզախել հարցնել Քեզ, թե ինչպես է դա Քեզ հաջողվում: Եվ ահա հիմա, կյանքիդ վերջին պահին Դու նորից ծիծաղում ես:
Երեք իմաստուն վիճեցին այն բանի մասին, թե ինչն է ավելի կարևոր մարդու համար՝ նրա անցյալը, ներկան թե ապագան: Նրանցից մեկն ասաց՝
— Իմ անցյալն է ինձ դարձնում այն մարդը, ինչ ես կամ: Ես գիտեմ այն ամենը, ինչ սովորել եմ անցյալում: Ես հավատում եմ ինձ, որովհետև ես լավ եմ կատարել շատ գործեր անցյալում: Ինձ դուր են գալիս մարդիկ, ում հետ ես լավ եմ զգացել անցյալում, կամ նրանց նմանները: Եվ հիմա նայելով Ձեզ, և տեսնելով Ձեր ժպիտները ես սպասում եմ Ձեր առարկություններին, որովհետև մենք առաջին անգամ չէ,
Շատ հնում, մի գյուղ եկավ ու սկսեց այնտեղ ապրել մի ծեր ու իմաստուն մարդ: Նա երեխաներ շատ էր սիրում և նրանց հետ շատ ժամանակ էր անց կացնում: Նա նաև սիրում էր նրանց նվերներ անել, սակայն միշտ նրանց փխրուն նվերներ էր նվիրում: Որքան էլ որ չէին ջանում երեխաները նուրբ վերաբերվել,... նրանց նոր խաղալիքները կոտրվում էին: Երեխաների տրամադրությունն ընկնում էր և նրանք լաց էին լինում: Մի որոշ ժամանակ անց, իմաստունը նոր խաղալիք էր նվիրում, սակայն ավելի փխրուն:
Մի անգամ ծնողները մոտեցան նրան խոսքերով՝
Երբ ես դեռ երեխա էի, ինձ սովորեցնում էին բարի գործեր անել: Դրանք կարող էին փոքրիկ և հեշտ գործեր լինել, սակայն միշտ բարի էին՝ փողոցում երբ գետնին գցած թուղթ էի տեսնում՝ վերցնում և գցում էի աղբամանի մեջ, ուտելուց հետո լվանում էի ափսես, օգնում էի ծերունիներին փողոցն անցնել, խնայողաբար էի վերաբերվում բնությանը: Ինձ դուր էր գալիս բարի լինել: Մի անգամ փողոցում զբոսնելիս մի վիրավոր շուն տեսա՝ նստած փողոցի մեջտեղում: Նրան մեքենա էր հարվածել, և նա չէր կարողանում շարժվել՝ նրա երկու ոտքերը կոտրված էին:
Երիտասարդ Արքան նոր էր նստել գահի վրա երբ տեսավ իր երազում հրեշտակի, ով ասաց՝
– Կկատարեմ Քո մեկ ցանկությունը:
Առավոտյան Արքան կանչեց իր խորհրդականներին:
– Հրեշտակը ինձ խոսք տվեց կատարել իմ մի խնդրանքը: Ուզում եմ, որ իմ հպատակները երջանիկ ապրեն: Ասեք ինձ, ինչպիսի՞ թագավորություն է նրանց պետք:
Մի անգամ մի քանի ջուր կրողներ եկան նույն ջրհորի մոտ և իրենց մաքուր դույլերը լցրեցին մաքուր ջրով, այնուհետև տարան այդ ջուրը ծարավներին՝ ամեն մեկը իր գյուղը: Մարդիկ բերեցին իրենց ջրամանները, որ ջուր վերցնեն նրանցից, սակայն նրանք մոռացել էին լվալ այն: Առաջին գյուղում ջրամաններում նախկինում եղել էր ազնվամորու օշարակ, մյուս գյուղում՝ ձուկ, իսկ երկրորդում՝ տնական օղի:
Ջուր կրողները զգուշացնում էին, որ ջրամանները պետք է մաքուր լինեն, սակայն մարդիկ ուշադրություն չդարձրեցին նրանց խոսքերին:
Գարնանային արևն ու մաքուր օդը թուլացրեցին ոտքերս և ես նստեցի այգու նստարանի վրա:
Քաղցր գարնանային իրականությունից ինձ հանեց նստարանի ետևից եկող խշխշոցը: Ես շրջվեցի և տեսա մոտ վես տարեկան մի տղայի, ով ուշադիր զննում էր նստարանի տակ: Տղան առանց շտապելու պտտվեց նստարանի շուրջը, շարունակելով ինչ-որ բան փնտրել:
Տղայիս ծնունդից հետո ես ավելի ջերմ էի սկսել վերաբերվել երեխաներին:
Նրանք երկուսն էին՝ Տղամարդն ու Կինը: Նրանք ինչ-որ տեղ գտել էին միմյանց և հիմա ապրում էին մի կյանքով՝ ինչ-որ տեղ ծիծաղելի, ինչ-որ տեղ աղի, մի խոսքով երկու ամենասովորական երջանիկների ամենասովորական կյանքով: Նրանք երջանիկ էին, որովհետև երկուսով էին, և դա շատ ավելի լավ է քան մենակ լինելը: Տղամարդը՝ Կնոջը Ձեռքերի վրա էր տանում, գիշերները՝ երկնքում աստղեր էր վառում նրա համար, տուն էր կառուցում, որ Կինն այնտեղ ապրի: Եվ բոլորն ասում էին՝
«Ախր ոնց կարելի է այս տղամարդուն չսիրել, ախր նա իդեալ է:
Արևելքում ապրում էր մի իմաստուն, ով այսպես էր սովորեցնում իր աշակերտներին՝
- Մարդիկ վիրավորում են երեք եղանակներով: Նրանք կարող են ասել, որ Դու հիմար ես, կարող են Քեզ ստրուկ անվանել, և կարող են Քեզ ապաշնորհ անվանել:
Եթե Ձեզ հետ այդպիսի բան է տեղի ունեցել, ապա հիշեք հետևյալ ճշմարտությունը՝
1. Միայն հիմարն է անվանում հիմար ուրիշին, որովհետև գիտե, թե ինչ է նշանակում հիմար լինել:
Նախքան որևե մեկին գնահատական տալուն, սովորեք գնահատել որևե մեկին՝
Եթե Դուք հանդիպել եք մի հղի կնոջ, ով արդեն 8 երեխա ունի, որոնցից երեքը խուլ են, երկուսը՝ կույր, մեկը՝ մտավոր հետամնաց, իսկ ինքը՝ կինը, հիվանդ է սիֆիլիսով, Դուք նրան խորհուրդ կտայի՞ք... ընդհատել հղիությունը:
Նախքան այս հարցին պատասխանելը, փորձեք պատասխանել ևս մեկին…
Ապրում էին մի գյուղում... սագեր: Ամեն շաբաթ նրանք գալիս էին եկեղեցի և լսում էին Հոգևոր Հովվի քարոզը այն մասին, թե ինչպիսի հաճույք է թռչելը:
- Ինչու՞ ուղղակի քայլել գետնի վրայով: Դուք կարող եք թռչել, - հորդորում էր եկեղեցականը սագերին:
- Դուք կարող եք երկինք բարձրանալ, ճախրել ամպերի մեջ, թռչել դեպի տաք երկրներ: Դուք կարող եք թռչել:
Թոռն եկավ Պապիկին այցելելու: Ծերունին սկսեց հարցնել նրան իր գործերից, սակայն թոռը քչախոս էր:
– Դու կարծես հոգնած լինես, կարծես մի մեծ ու ծանր կյանք ես ապրել, – նկատեց պապը:
– Դու ճիշտ ես, իմ կյանքում ոչ մի լավ բան չկա, – հոգոց քաշեց թոռը:
– Ես քեզ նվեր եմ պատրաստել, որպեսզի փարատեմ Քո տխրությունը, – ասաց Պապը:
Ի՞նչ տեղի կունենա, եթե գորտին գցենք եռման ջրով կաթսայի մեջ: Նա անմիջապես կորոշի՝
«Այստեղ լավ չէ: Անհրաժեշտ է արագ փախչել»: Եվ անմիջապես դուրս կթռչի:
Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե նույն գորտին դնենք սառը ջրով կաթսայի մեջ և կաթսան դնենք կրակին: Գորտը կթուլանա:
Նա իհարկե կնկատի, որ հետզհետե տաքանում է, սակայն կմտածի՝
Մի հարուստ մարդ երթևեկում էր մի թանկարժեք կառքով որին լծված էին վեց ազնվացեղ ձի, գնված տարբեր երկրներում: Կառքը խրվեց ցեխի մեջ և որքան էլ կառապանը ձիերին չեր մտրակում, նրանք չէին կարողանում ցեխից դուրս բերել այն: Կողքով անցնում էր մի գյուղացի իր սայլով, որն լծված էին երկու ձի: նա հեշտությամբ անցավ այդ ցեխի միջով: Հարուստը զարմացավ և հարցրեց գյուղացուն՝
- Ինչու՞մ է քո ձիերի ուժը:
Երբ ես փոքրիկ աղջնակ էի, լսել էի մի արտահայտություն՝ «Նոր էջից...» Ինձ շատ հետքրքրեց այն: Ես մայրիկիս հարցրեցի, թե ինչպես այն հասկանամ: Նա թղթի մաքուր էջեր վերցրեց, ներկեր և վրձին... և ասաց՝
- Արի Քո օրինակի վրա պատմեմ: Աղջիկը՝ դա մաքուր էջն է: Տղան՝ նկարիչն է: Սակայն նկարիչներն էլ են տարբեր լինում: Սիրողը կվերցնի այդ էջը և մի գույն կդնի անտեղ, հետո առանց վրձինը լվանալու կդնի մի ուրիշ գույն: Ներկերը կմիանան իրար հետ և կդառնա մի ինչ որ մոխրագույն գույն:
Մի փոքրիկ գազանանոցում, արջին պահում էին այնպիսի նեղ վանդակում, որ նա կարողանում էր միայն մի կողմի վրա չորս քայլ անել, հետո շուռ գալ և չորս քայլ էլ հետ գալ:
Այսպես նա քայլում էր վանդակում օրերով:
Այցելուները կարեկցում էին արջին և ասում՝ «Ինչքան երջանիկ կլինի նա, եթե ազատության մեջ լինի»:
Ժամանակն անցավ, գազանանոցը որոշեցին վերանորոգել և...
Կեսարը միայն մի ընկեր ուներ, ում կարող էր վստահել. իր բժիշկը: Ընդ որում, եթե հիվանդանում էր, միայն այն ժամանակ էր դեղ օգտագործում, երբ բժիշկն էր իր սեփական ձեռքերով տալիս: Մի անգամ, երբ կայսրն այնքան էլ լավ չէր զգում, մի անհասցե նամակ ստացավ. «Վախեցիր ամենամոտ ընկերոջից` քո բուժակից: Նա ուզում է քեզ թունավորել»:
Որոշ ժամանակ անց եկավ բժիշկն ու կայսրին մեկնեց դեղը: Կայսրն ընկերոջը հանձնեց ստացած նամակն ու մինչև նա կհասցներ կարդալ, խմեց դեղը: Բժիշկը սարսափած հարցրեց.
Տեսնու՞մ ես այն տղային, ով իր տնային առաջադրանքը կատարում է լսարանում... Երեկ երեկոյան նա չի կարողացել կատարել դա, որովհետև ամբողջ գիշեր խոսել է իր ընկերոջ հետ, որպեսզի նա չգնա ինքնասպանության...
Տեսնու՞մ ես այն աղջկան, չափից շատ շպարով երեսը լղոզած: Նա անընդհատ նայում է մնացած աղջիկներին և համեմատում իրեն նրանց հետ... ու մտածում, որ առանց շպարի նրա վրա կծիծաղեն: Նրան ուղղակի անհրաժեշտ է իրեն գեղեցիկ զգալ, քանզի նրա դեմքի վրա այրվածքի հետքեր կան...
Իմաստունին հարցրեցին՝
– Կարո՞ղ ես Դու բացատրել, թե ինչում է մարդու կյանքի նպատակը:
– Չեմ կարող, – պատասխանեց նա:
Այդ ժամանակ նրան հարցրեցին՝
Մի անգամ Իմաստուն ծերունու մոտ եկավ մի կին և ասաց՝- Դու երկու տարի առաջ ամուսնացրել ես ինձ ու իմ ամուսնուն: Հիմա բաժանիր մեզ: Ես այլևս չեմ ուզում նրա հետ ապրել:
- Ի՞նչն է Քո բաժանության պատճառը, – հետաքրքրվեց Իմաստունը:
Կինը բացատրեց՝
- Բոլորի ամուսինները ժամանակին են վերդառնում տուն, իսկ իմը՝ միշտ ուշանում է:
