Մի անգամ Սուֆիին հարցրեցին՝
— Պնդումներից ո՞րը պետք է ընտրել, եթե երկու սուֆիստական պնդումներ հակասում են միմյանց:
— Նրանք իրար հակասում են միայն այն ժամանակ, երբ նրանց քննարկում ես առանձին-առանձին: Երբ Դուք ծափ տալուց ուշադրություն դարձնեք միայն ձեռքերի շարժումներին և չլսեք ծափի ձայնը, ապա տպավորություն կունենաք, որ ձեռքերը իրար հարվածում են:
Մի անգամ առավոտյան, Չինգիզ խանը իր շքախմբով ճանապարհվեց որսի: Նրա ուղեկիցները զինվեցին նետերով և աղեղներով, իսկ ինքը, իր ձեռքում պահում էր իր սիրելի բազեին: Այդ բազեի հետ չէր կարող համեմատվել ոչ մի նետաձիգ, որովհետև թռչունն իր զոհին նկատում էր երկնքից, որտեղ մարդը չէր կարող բարձրանալ:
Եվ ավաղ, չնայած նրանց ջանքերի, նրանցից ոչ ոք այդպես էլ ոչինչ չորսաց:
— Ինչ անարդար է կյանքը, — բողոքեց աշակերտը:
— Ինչու՞ ես այդպես որոշել, — խորամանկ ժպիտով ասաց Ուսուցիչը:
— Ես միշտ կաթը գնում եմ նույն կնոջ մոտից: Կաթը միշտ թարմ է, յուղալի և ոչ շատ թանկ: Երեկ առավոտյան, շուկայի ճանապարհին մտքերով ընկա, և իմ ձին ուրիշ նրբանցք մտավ: Ստիպված եղա շատ երկար այնտեղից դուրս պրծնել: Հիմար կենդանին համառում էր և չէր ուզում ավելի արագ գնալ:
Աշխարհի վրա կա մի զարմանալի քաղաք, որտեղ ապրում են միայն ջրհորները: Նրանք կենդանի են: Նրանք շատ տարբեր են, նրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր զարդերիզը՝ ինչ որ մեկի մոտ այն ոսկուց է, մյուսների մոտ՝ փորագրություններով, տաշած, քարից, փայտից, ճյուղերից: Նրանք բոլորը տարբեր են՝ ով ավելի հարուստ է, ով ավելի աղքատ: Կային նաև շատ աղքատ ջրհորներ՝ շատ հասարակ զարդերիզներով:
Նրանք շատ էին սիրում շփվել միմյանց հետ: Եվ դա իրականացնում էին զարդերիզների միջոցով՝ զարդերիզից զարդերիզ, ինչպես մարդկանց մոտ է լինում՝ շուրթերից շուրթեր:
Կար չկար մի երիտասարդ թայվանացի կար, ով հուսահատ ձգտում էր արժանանալ մի աղջկա սիրուն: Չորս տարի շարունակ նա աղջկան նամակներ էր գրում՝ օրական մեկ նամակ, որտեղ բաց էր անում իր հոգին և պատմում իր զգացմունքների մասին: Եթե այդ երիտասարդը այդքան ջանքեր չգործադրեր, ապա երիտասարդ լեդին դժվար թե ամուսնանար նրա հետ, ում հետ ի վերջո ամուսնացավ՝ դա այն փոստատարն էր, ով նրան այդ նամակներ էր բերում:
Մի անգամ գյուղացին փրկեց դաոսի կյանքը, երբ նա խեղդվում էր: Դաոսը որոշեց իր երախտագիտությունը հայտնել գյուղացին նրա կատարած բարի գործի համար և տարավ նրան իր քարանձավը: Այնտեղ, գաղտնարանից նա հանեց մի ահռելի դդում, որի մեջից էլ հանեց երեք կախարդական իր՝ ասեղ, ձեռնափայտ և թակ: Դրեց այդ իրերը գյուղացու ոտքերի տակ և ասաց՝
— Չնայած, որ այս իրերը տեսքից աննկատ են, սակայն նրանք կախարդական ուժ ունեն՝ ասեղը կյանք է տալիս ու բուժում բոլոր հիվանդությունները, թակը՝ երբ նրանով հարվածում ես,
Մի մռայլ, անձրևոտ օր, Պէտ անունով տղան իր տեղը չէր գտնում և պտտվում էր հոր կողքին, խանգարելով վերջինիս պատրաստվել զեկույցին:
Երբ հոր համբերությունը հատեց, նա ամսագրերի միջից մի գունագեղ ամսագիր հանեց, ամսագրից պոկեց աշխարհի քարտեզով էջը, պատռեց այն բազմաթիվ կտորների և տվեց որդուն, ասելով՝ «Պէտ, այս կտորներից եթե նորից հավաքես աշխարհի քարտեզը, ես քեզ պաղպաղակ գնելու համար գումար կտամ»:
Հայտնի է, թե ինչպես, մի անգամ, բազմաթիվ մարդիկ որոշեցին գանձեր որոնել: Նրանք վերցրեցին բոլոր անհրաժեշտ գործիքները, և ճանապարհ ընկան փնտրելու դեպի այն վայրը, որտեղ գանձերը պետք է թաղված լինեին: Մարդիկ բաշխվեցին ըստ տարածքի և սկսեցին փորելը:
Որոշ մարդիկ շուտ հոգնեցին, և մտածեցին, որ այդ գանձերը չարժեն իրենց գործադրած ճիգերին: Որոշները՝ կղմինդրի կտորներ գտնելով, մտածեցին, որ հենց դրանք են գանձերը: Մյուսները՝ բավականություն ստացան իրենց ստացած աշխատանքից, մտածելով, որ...
Մի անգամ Վարպետը պատմում էր խոսքի հիպնոտիկ ուժի մասին: Ինչ-որ մեկը վերջին շարքերից բացականչեց.
- Դու անհեթեթություն ես ասում: Մի՞թե սուրբ կդառնաս այն բանից, որ անվերջ պնդես «Աստված, Աստված, Աստված»: Մի՞թե մեղավոր կդառնաս այն բանից եթե անվերջ կրկնես՝ «Մեղք, մեղք, մեղք»:
- Տեղդ նստիր խառնածին, — կտրեց Վարպետը:
Այս գրառման մեջ ոչ թե առակ կլինի, այլ կյանքի իմաստուն դասեր: Որոշ մարդիկ վերագրում են այղ խոսքերը Բուդդային:
Դաս առաջին - սկսիր փոքրից՝ դա նորմալ է: Կուժը հետզհետե է լցվում, կաթիլ առ կաթիլ: Ցանկացած Վարպետ ժամանակին սիրող է եղել: Բոլորս էլ սկսում ենք փոքրից, մի անտեսիր փոքրը: Եթե Դու հետևողական և համբերատար ես, ապա հաջողության կհասնես: Ոչ ոք չի կարող հաջողության հասնել մեկ գիշերվա ընթացքում՝
Մի հարուստ մարդ հարցրեց իր ընկերոջը՝
— Ինչու՞ են ինձ մեղադրում ժլատության մեջ, երբ գիտեն, որ մահիցս հետո ես հրահանգել եմ, որ ինչ որ ունեմ ծախսվի բարեգործական նպատակներով:
— Ի պատասխան, — ասաց ընկերը, — ես ինձ թույլ կտամ պատմել այն մասին, թե ինչպես էր խոզը բողոքում կովին, որ իր հետ վատ են վարվում՝ «Մարդիկ միշտ խոսում են քո բարության և նուրբ աչքերի մասին:
Կար մի արևելյան տիրակալ, ում իմաստությունը արևի նման լուսավորում էր իր երկիրը կենարար ճառագայթներով: Ոչ ոք չեր կարողանում գերազանցել նրան իր իմաստության մեջ և համեմատվել նրա հետ իր հարստությունով:
Մի անգամ վեզիրն եկավ նրա մոտ շատ մտահոգված՝
— Օ, մեծն սուլթան, Դու ամենաիմաստունն ես, ամենահզորը մեր երկրում:
Կար չկար մի Ուսուցիչ կար, ում մոտ եկան երկու հոգի և խնդրեցին, որ դառնան նրա աշակերտները: Նա համաձայնվեց, ասելով նրանց, որ վերցնում է երեք ամսվա փորձաշրջանով: Ինսուն օրվա ընթացքում, Վարպետը նրանց ոչ մի հանձնարարություն չէր տալիս, նրանց հետ ոչ մի զրույց չէր անց կացնում և նրանց չէր կանչում ժողովների:
Երբ փորձաշրջանն վերջանում էր, նա երկուսին էլ բակ կանչեց, և ասաց՝
Ավիցենան մի նորաթուխ և շատ ջանասեր աշակերտ ուներ: Մի անգամ մեծ բժշկի մոտ մի կույր բերեցին:
Ուսուցիչն ասաց, թե ինչ բաղադրիչներ է պետք իրար խառնել, որ երկու բլիթ ստացվի: Աշակերտն արեց նույնությամբ, ինչպես ասվել էր: Այդ բլիթները դրեցին հիվանդի աչքերին, և մյուս օրը հիվանդը սկսեց տեսնել:
Աշակերտի հարևանը նույնպես կույր էր:
Մի մարդ, տանջված իր անվերջ անհաջողություններով, երդվեց, որ եթե անհաջողությունները թողնեն իրեն, նա կվաճառի իր տունը և այն գումարը որ կստանա այդ գործարքից, կբաժանի աղքատներին:
Մի որոշ ժամանակ անց, ճակատագիրը բարյացակամություն ցուցաբերեց նրա նկատմամբ, և նա հիշեց իր երդման մասին: Սակայն նա չէր ուզում այդքան գումար կորցնել, և այդ ժամանակ նա մի ելք գտավ:
Նա հայտարարեց, որ վաճառում է իր տունը, սակայն միայն կատվի հետ միասին:
Մի անգամ մարդը վարդ տնկեց, անկեղծ հետևում էր վարդին, ջրում: Եվ նախկան վարդը կծաղկեր, նա ուշադրությամբ զննեց այն: Նա տեսավ կոկոնը, որն շուտով պետք է բացվեր սակայն դրա հետ մեկտեղ նա վարդի ցողունի վրա փշեր նկատեց, և մտածեց՝ «Ինչպե՞ս այս փշոտ բույսից կարող է բացվել գեղեցիկ ծաղիկ»: Տրտմած այդ մտքից նա այլևս չջրեց վարդին և ծաղիկը մահացավ նախկան ծաղկելը:
Նասրեդդինի տուն մի մարդ եկավ, ով ուզում էր նրա աշակերտը դառնալ: Տանը շատ ցուրտ էր, և մինչ նրանք սպասում էին, որ կինը նրանց տաք ապուր կբերի, Մոլլան կենտրոնացած փչում էր իր ձեռքերին: Նորեկը, իմանալով, որ լուսավորված սուֆիստի ցանկացած գործողություն ունի թաքնված իմաստ, հարցրեց նրան, թե ինչու է նա այդպես անում:
- Որպեսզի տաքանամ, իհարկե, – պատասխանեց նա:
Վարպետ Բահաուդդինը իր ամբողջ կյանքում երջանիկ էր, ժպիտը երբեք չեր իջնում նրա դեմքից: Նրա ամբողջ կյանքը ներծծված էր տոնի բուրմունքով: Նույնիսկ մահանալուց, նա ուրախ ծիծաղում էր: Թվում էր, թե նա վայելում էր մահվան գալուստը: Նրա աշակերտները նստած էին նրա կողքին և նրանցից մեկը հարցրեց՝
— Ինչու՞ ես ծիծաղում: Ամբողջ կյանքիդ ընթացքում Դու ծիծաղել ես, և մենք երբեք չենք խիզախել հարցնել Քեզ, թե ինչպես է դա Քեզ հաջողվում: Եվ ահա հիմա, կյանքիդ վերջին պահին Դու նորից ծիծաղում ես:
Երեք իմաստուն վիճեցին այն բանի մասին, թե ինչն է ավելի կարևոր մարդու համար՝ նրա անցյալը, ներկան թե ապագան: Նրանցից մեկն ասաց՝
— Իմ անցյալն է ինձ դարձնում այն մարդը, ինչ ես կամ: Ես գիտեմ այն ամենը, ինչ սովորել եմ անցյալում: Ես հավատում եմ ինձ, որովհետև ես լավ եմ կատարել շատ գործեր անցյալում: Ինձ դուր են գալիս մարդիկ, ում հետ ես լավ եմ զգացել անցյալում, կամ նրանց նմանները: Եվ հիմա նայելով Ձեզ, և տեսնելով Ձեր ժպիտները ես սպասում եմ Ձեր առարկություններին, որովհետև մենք առաջին անգամ չէ,
