Մի այգում մայրի էր աճում: Տարեցտարի նա ավելի էր հասունանում և դառնում ավելի բարձր և գեղեցիկ: Նրա փարթամ սաղարթը արքայական շվաք էր գցում: Սակայն ինչքան շատ էր նա մեծանում և ձգվում վերև, այնքան շատ էր նրա մեջ աճում անսահման մեծամտությունը: Արհամարհանքով նայելով ոլորի վրա վերևից, մի անգամ նա գոռաց՝

- Հեռու տարեք այս ճղճիմ ընկուզենուն, - և ծառը արմատից հատվեց:

- Ազատեք ինձ այս անտանելի թզենու հարևանությունից: Նա ինձ հոգնեցնում է իր հիմար տեսքով, - մի ուրիշ անգամ հրամայեց կամակոր մայրին, և թզենին նույն ճակատագրին արժանացավ:

Ավելին …

- Վրաներդ ոչ մի բան չի ազդում, անբաններ, - չդիմացավ մի օր աշխատավոր մեղուն, բարկանալով փեթակի շրջակայքում թռչող բոռերի վրա: - Միայն թե չաշխատեք: Գոնե ամաչեիք: Որ կողքներդ էլ նայեք, կտեսնեք, որ բոլորը չարչարվում են՝ ձմեռվա պահուստ են կուտակում: Այ օրինակ վերցնենք փոքրիկ մրջյունին: Փոքրիկ է բայց հզոր: Ամբողջ ամառ քրտինքն երեսին աշխատում է, ջանալով և ոչ մի օր բաց չթողնել: Ախր ձմեռը սարերի ետևում չէ:

Ավելին …

Բերքահավաքից հետո մնալով դաշտում, ցորենի հատիկը անհամբեր սպասում էր անձրևի, որպեսզի գալիք ցրտերի սպասումով, ավելի խորը թաղվի խոնավ հողի մեջ: Մոտակայքով վազող մրջյունը նկատեց նրան: Ուրախանալով իր գտածոյով, նա, առանց երկար մտածելու, բեռնեց այդ ծանր որսը իր մեջքին և դժվարությամբ սողաց դեպի մրջնաբույն: Որպեսզի դեռ լույսով հասնի տուն, մրջյունը սողում էր առանց կանգ առնելու, իսկ նրա բեռն ավելի ծանր էր սեղմում նրա արդեն պրկված մեջքին:

- Ինչու՞ ես քեզ տանջում: Դեն նետիր ինձ այստեղ, - աղաչեց ցորենի հատիկը:

Ավելին …

Հայտնի է, որ բարդին աճում է շատ ծառերից ավելի արագ: Նրա շիվերը ուղղակի աչքիդ առաջ բարձրանում են, իրենց աճի մեջ գերազանցելով շրջանի ամբողջ բուսականությանը: Մի անգամ երիտասարդ բարդու մտքին փչեց կյանքի ընկերուհի ունենալ: Իր ընտրությունը նա կանգնեցրեց իրեն դուր եկած խաղողի թփի վրա:

Ավելին …

Մի անգամ կաքավը, ով կիպարիսի վրա մի լավ տեղ էր իր բնի համար ընտրել, որոշեց այցելել իր հարևանուհուն, ով տեղավորվել էր ձիթենու վրա, և նրան տանը չտեսնելով, նրա բնից մի ձու գողացավ:

Ժամանակն անցավ և ինչպես կարգն է, երկու բնում էլ ճուտիկներ ծնվեցին: Երբ բկլատ և աղմկոտ սերունդը մեծացավ և ամրացավ, վերջապես եկավ այն նշանակալից օրը, երբ նրանք պետք է առաջին անգամ լքեն մայրենի բույնը: Առաջինը թռան այն թռչնի ձագերը, ովքեր ապրում էին ձիթենու վրա: Մի քանի պտույտ կատարելով նրանք վերադարձան տուն: Եկավ այն թռչնակների հերթը, ովքեր ապրում էին կիպարիսի վրա:

Ավելին …

Տաք մոխրի մեջ հազիվհազ այրվում էր մի հազիվ նշմարելի ածուխ: Մեծ զգուշությամբ և հաշվենկատությամբ նա ծախսում էր իր վերջին ուժերը, որպեսզի վերջում չհանգի և չխեղդվի թխագորշ մոխրի մեջ:

Ընթրիքի ժամանակն էր և սառչող վառարանի մեջ մի գիրկ ցախ նետեցին: Կարծես թե բոլորովին հանգած ածուխը կենդանացավ, և շուտով ցախի արանքներից, որոնց վրա կախված էր ճաշով լի չուգունե կաթսան, բարձրացան կրակի լեզվակները:

Ուրախանալով չոր ցախով, կրակը սկսեց հետզհետե բորբոքվել, վառարանից դուրս մղելով լճացած օդը: Խաղալով փայտերի հետ և չարաճճիաբար դուրս պրծնելով մեկ վերևից, մեկ էլ ներքևից, կրակը ավելի ու ավելի էր բորբոքվում:

Ավելին …

Ինչ-որ տեղից ընկույզ ձեռք գցելով, իրենից գոհ ագռավը թռավ ու նստեց զանգակատան գագաթին: Հարմարավետ տեղավորվելով այնտեղ և իր որսը՝ ճանկով, նա սկսեց ակտիվ կտցահարել, որ հասնի ընկույզի բաղձալի միջուկին: Սակայն կամ թե հարվածն էր նրա ուժեղ, կամ էլ թե ուղղակի ագռավը սխալվեց, բայց ընկույզը հանկարծ բաց ընկավ նրա ճանկից, գլորվեց ներքև և անհայտացավ պատի ճեղքի մեջ:

- Օ, բարի պատ-պաշտպան, - արցունքոտված թոթովեց ընկույզը, դեռ ամբողջովին ուշքի չեկած ագռավը կտուցի դաժան հարվածներից: - Մի թող որ զոհվեմ, խղճա ինձ: Դու այնքան մեծ ես և ամուր, այնքան գեղեցիկ զանգակատուն ունես: Մի քշիր ինձ:

Ավելին …

Տիչինո գետի կանաչ ափին, որը հոսում է Լոմբարդիայի դաշտերով և արոտավայրերով, աճել էր մի չքնաղ շուշան: Մնացած բոլոր դաշտային ծաղիկները հարգանքով խոնարհվում էին նրա առջև, ջանալով նույնիսկ իրենց ստվերով բիծ չգցել նրա հոյակապության վրա: Իսկ նա, սլացիկ ձգվելով վերև և ուրախությամբ օրորվելով քամուց, առանց ձանձրանալու, անվերջ հիանում էր ջրի մեջ արտացոլված իր պատկերով: Հմայված աննման գեղեցկությամբ ալիքները որոշեցին տիրանալ ծաղկին:

Ավելին …

Ճախրելով երեկոյան մթնշաղի մեջ և վայելելով հովը, գեղեցիկ գիշերաթիթեռը հանկարծ նկատեց հեռվում առկայծող մի կրակ: Նա անմիջապես ուղղվեց դեպի լուսավորված վայր, իսկ երբ հայտնվեց այնտեղ, սկսեց թռչել պատուհանագոգին դրված լուսամփոփի շուրջը, զարմանքով հետազոտելով այն: Ինչ գեղեցիկ է այս անծանոթը:

Մի լավ հիանալուց հետո, գիշերաթիթեռը որոշեց ավելի մոտ ծանոթանալ այդ վառ կրակի հետ և խաղալ նրա հետ այնպես, ինչպես սովորաբար նա խաղում էր այգու ծաղիկների հետ՝ ճոճանակի նման օրորվելով, նստած նրանց ծաղկեպսակների վրա: Մի փոքր հեռու թռչելով, նա կտրուկ շրջադարձ կատարեց և թռավ կրակի վրայով, համարյա թե կպչելով կրակի դեղին լեզվին՝ կարծես թե հրավիրելով նրան պարի:

Ավելին …

Աշխարհում արդարություն չկա, - խղճալի ծվծվաց մուկը մի կերպ դուրս պրծնելով աքիսի ճանկերից:

- Ինչքան պետք է այս անարդարությունը համբերենք, - բորբոքված գոռաց աքիսը, մի կերպ թաքնվելով կատվից նեղ փչակի մեջ:

- Կամայականություններից ապրել չի լինում, - մլավեց կատուն, ցատկելով բարձր ցանկապատի վրա և զգուշավորությամբ նայելով վեևից ներքևում վազվզող բակային շանը:

- Հանգստացեք, ընկերներ, - ասաց իմաստուն բուն, ով նստած էր գյուղացու բակում գտնվող վանդակի մեջ: - Ձեր ողբի մեջ կա ճշմարտության մասնիկ: Բայց մի՞թե ճշմարտությունը մեզանից որևե մեկին է պատկանում:

Ավելին …

Տերևին կպած, թրթուրը հետաքրքրությամբ հետևում էր, թե միջատները ինչպես են երգում, թռչկոտում, իրար անցնելով վազ տալիս, թռչում... Շուրջ բոլորը անընդմեջ շարժման մեջ էր: Եվ միայն իրեն, խեղճին, տրված չեր ոչ ձայն, ոչ էլ վազելու կամ թռչելու հնարավորություն:

Մեծ դժվարությամբ նա միայն սողալ էր կարողանում: Եվ մինչ թրթուրը մի տերևից մյուսին էր անցնում, նրան թվում էր, թե մի շուրջերկրյա ճամփորդություն է կատարել:

Եվ միևնույնն է, նա իր ճակատագրից չեր բողոքում, և ոչ մեկին էլ չէր նախանձում, գիտակցելով, որ ամեն մեկը պետք է իր գործով զբաղվի: Այ, իրեն էլ, թրթուրին, տրված էր բարակ մետաքսե թել գործել սովորել, որպեսզի դրանից իրեն մի ամուր տուն-բոժոժ պատրաստի:

Ավելին …

Խլուրդը սիրում է թափառել հով ստորգետնյա ուղիներով, որը փորել և մաքրել էին իր ծնողները և պապերը: Նա բարձրանում էր վերևի սրահները և իջնում ներքև, որտեղ գտնվում էին ուտելիքով լի պահեստները:

Հետազոտելով իր ունեցվածքն ու հարստությունը, նա մի նոր ու անծանոթ սողանցք հայտնաբերեց և որոշեց իմանալ թե ուր է այն տանում:

- Կանգ առ, - լսվեց մի զգուշացնող ձայն: - Այդ ճանապարհը վտանգավոր է:

Ավելին …

Ջուրն ուրախ ծփում էր իր հայրենի ծովի տարերքում: Բայց մի օր նրա գլուխը մի խենթ միտք եկավ, որ հասնի մինչև երկինք:

Նա օգնության դիմեց կրակին: Իր այրող բոցով նա ջուրը վեր ածեց տաք գոլորշու փոքրագույն մասնիկների, որոնք օդից ավելի թեթև եղան:

Գոլորշին անմիջապես վերև ձգտեց, բարձրանալով դեպի օդի ամենասառը շերտերը:

Ավելին …

Հետազոտելով ողջ տունը արտաքինից և ներսից, սարդը իրեն համար հաճելի տեղ գտավ բանալու անցքի մեջ:

Ինչ հարմար ապաստան ե: Ոչ ոք չի կարող այստեղ նկատել սարդին: Իսկ նա, իր ապաստանից գլուխը հանելով, հանգիստ կարող է հետևել ամեն կատարվածին՝ իրեն ոչ մի վտանգի չենթարկելով:

- Քարե շեմի մոտ ճանճերի համար սարդոստայն կգործեմ, - Աստիճանների վրա, մի ուրիշ ավելի ամուրը՝ յուղալի թրթուրների համար, իսկ դռան փեղկերի արանքում, մի խորամանկ թակարդ կդնեմ մոծակների համար...

Ավելին …

Ոստրեն մինչև ականջները սիրահարվել էր Լուսնին: Կախարդվածի պես նա սիրահարված աչքերով ժամերով նայում էր գիշերային լուսատուին:

Դարան մտած շատակեր Ծովախեցգետինը նկատեց, որ ամեն անգամ, երբ Լուսինը դուրս է լողում ամպերի ետևից, բերանբաց Ոստրեն, մոռանալով ամեն բան, դուրս է գալիս իր պատյանից: Եվ նա որոշեց վերջինիս խժռել:

Ավելին …

Ապակի փչելու արհեստանոցում աշխատանքը եռում էր և ահռելի վառարանի մեջ կրակը չէր հանգում՝ ոչ ցերեկը, ոչ էլ գիշերը: Բազմաթիվ գեղեցիկ իրեր էին ստեղծում վարպետները, ովքեր իրենց շնչով հրաշագեղ ձև էին տալիս հալված ապակու զանգվածին:

Մի անգամ, վառարանում բորբոքված կրակը, նկատեց ենթավարպետներից ինչ-որ մեկի կողմից մոռացված վառվող մոմը, որն դրված էր մի խոշոր բրոնզե մոմակալի մեջ: Նա անմիջապես ցանկություն ունեցավ կուլ տալ մոմի այդ թույլ ճրագը:

Ավելին …

Մի սափրիչ մի անբնական գեղեցկության Ածելի ուներ, որն աշխատանքում էլ իրեն հավասարը չուներ: Մի անգամ, երբ սրահում հաճախորդ չկար, իսկ սրահի տերը ինչ-որ տեղ էր դուրս եկել, Ածելին որոշեց աշխարհ տեսնել և իրեն ցույց տալ: Բաց թողնելով իր սուր սայրը շրջանակից, ինչպես սուրն իր պատյանից, և հպարտությամբ ձեռքերը կանթելով, նա մի խաղաղ գարնանային օր, ճանապարհվեց զբոսանքի:

Չէր հասցրել Ածելին դեռ շեմն անցնել, երբ վառ արևը խաղաց նրա պողպատե փայլուն սայրի մեջ, և տների պատերով սկսեցին թռչկոտել արևային նապաստակները: կուրացած այդ չտեսնված տեսարանով, Ածելին մի այնպիսի աննկարագրելի հրճվանք ապրեց, որ անմիջապես լցվեց հպարտությամբ:

Ավելին …

Ապրում էր այս աշխարհում մի տղա, ով տառապում էր լուրջ թերությամբ, որով երբեմն տառապում են նաև մեծահասակները՝ նա անընդհատ խոսում էր, չիմանալով իր չափը:

- Այս ինչ պատիժ է այս Լեզուն, - փնթփնթում էին Ատամները: - Ե՞րբ վերջապես նա կհանգստանա, ու մի փոքր լուռ կմնա:

- Ի՞նչ գործ ունեք ինձ հետ, - լկտիաբար պատասխանում էր Լեզուն: - Ծամեք Ձեզ համար ու լուռ մնացեք: Ձեր գործն ու իմաստը միայն դա է: Մենք իրար հետ ոչ մի ընդհանուր բան չունենք: Ոչ ոքի թույլ չեմ տա իմ անձնական գործերի մեջ մտնել, կամ, որ ավելի վատ է, հիմար խորհուրդներ տալ ինձ:

Եվ տղան շարունակում էր առանց լռելու, տեղին և անտեղին շաղակրատել: Լեզուն՝ երանության գագաթին էր, արտաբերելով ավելի ու ավելի նոր խելացի բառեր, չնայած, որ չէր հասցնում հասկանալ դրանց իմաստը:

Ավելին …

Մի անգամ Պողպատից հարված ստանալով, Կայծքարը բորբոքված հարցրեց իրեն նեղացնողից՝

- Ինչու՞ այդպես միանգամից վրա հասար: Ես քեզ չեմ էլ ճանաչում: Դու երևի ինձ ինչ որ ուրիշի հետ ես շփոթում: Խնդրում եմ թող իմ կողերը հանգիստ: Ես ոչ ոքի, ոչ մի վատ բան չեմ անում:

Ավելին …

Գրասեղանի վրա կապոցով դրված էին մաքուր թղթի միանման թերթեր: Սակայն մի անգամ, նրանցից մեկը դարձավ ամբողջությամբ կեղտոտված՝ կեռիկներով, գծիկներով, օղակներով, կետիկներով... Ըստ երևույթի, ինչ-որ մեկը վերցրել էր գրիչը, և թաթախելով այն Թանաքամանի մեջ, գրոտել էր ամբողջ թուղթը և նկարներ նկարել:

- Ինչի՞դ էր պետք ինձ նման անլսելի ստորացման ենթարկել, - ցավով հարցրեց հուզված Թողթը սեղանի վրա կանգնած Թանաքամանից: - Քո չլվացվող թանաքը կեղտոտեցին իմ սպիտակությունը և փչացրեցին Թուղթը հավերժ: Ու՞մ եմ ես այսպիսին այլևս անհրաժեշտ լինելու:

Ավելին …