Ֆարխը, Կարինիա քաղաքի ամենահարուստ և անտանելի ժլատ մարդն էր: Աննթիվ անհամար փող ուներ: Ապրում էր Ֆարխը քաղաքի կենտրոնում գտնվող իր ահռելի առանձնատանը և հարյուրավոր ծառաներ ուներ:

Տեղացիները Ֆարխին չէին սիրում և նրա ետևից նրան անվանում էին՝ "Վերջին խոսք": Եվ դա այն պատճառով, որ Ֆարխը մեկ օր էլ չեր կարող ապրել առանց իր սիրած արտահայտության՝ «Վերջին խոսքը միշտ էլ իմն է": Կարևոր չէ, թե դա ինչին էր վերաբերվում՝ նոր մահճակալի գնմանը, թե մի գավաթ գինուն, միշտ նույն բանն էր՝ "Վերջին խոսքը իմն է": Այդ "վերջին խոսքի" պատճառով Կարինիայի շատ վաճառականներ հաճախ մնում էին առանց վերջին գրոշի:

Ավելին …

Պառկած էր իր համար Օձը գետի ափին և տաքանում էր արևի տակ: Սողաց նա գետին ավելի մոտ և գետի թափանցիկ ջրերի մեջ նայեց: Եվ տեսավ Օձն իր արտացոլումը: Երկար զմայլվեց Օձն իր արտացոլումով: Այդ զբաղմունքի առաջ նրան հայտնաբերեց մոտակայքով թռչող Ագռավը:

— Այդ ի՞նչ ես անում, — հարցրեց նա Օձին:

— Իմ արտացոլմանն եմ նայում: Ուզում եմ ինձ ուշադիր զննել:

— Հիմար, — ծիծաղեց Ագռավը: — Որքան էլ ինքդ քեզ նայես՝ ինչպես Օձ եղել ես, այդպես էլ կմնաս:

Ավելին …

Սողում էր գետնի վրայով Օձը: Նրան մոտ թռավ Արծիվն ու ասաց՝

— Դժբախտ, Դու ամբողջ կյանքդ դատապարտված ես սողալ: Ոչ թե ինձ նման՝ ինձ տրված է թռչել:

Նայեց Արծվին Օձն ու ասաց՝

— Ճիշտը Քոնն է, Արծիվ, ես թռչել չեմ կարող: Սակայն ես գիտեմ թե ինչ բան է թռիչքը:

— Որտեղի՞ց կարող ես իմանալ, — քմծիծաղ տվեց Արծիվը: — Թևեր էլ չունես:

Ավելին …

Մեռյալ անապատի շիկացած ավազների մեջ աճում էր մի միայնակ Ծառ: Փշոտ ավազները ծածկում էին նրան: Արևն անխնա այրում էր նրա կեղևը: Իսկ Ծառը, ի հակառակ այդ ամենի ապրում էր:

Անապատի վրայով թռչելով անցնում էր Ուրուրը: Տեսավ Ուրուրը Ծառը, նստեց նրա ճյուղին: Հայացքը պտտեցրեց անապատի վրայով և ասաց՝

— Տարօրինակ ես Դու, Ծառ, և ինչու՞ ես Դու շարունակում ապրել այս մեռած տաք ավազների մեջ: Ու՞մ է դա պետք:

— Քեզ, — պատասխանեց Ծառը Ուրուրին:

— Ի՞նձ, — զարմացավ Ուրուրը: — Ինձ Դու պետք չես:

Ավելին …

Շաբաթ երեկոյան, քահանան գնաց օրհնելու իր ծխականներին և հանգանակություն հավաքելու եկեղեցու շինարարության համար: Երեկոյան կողմ նա հասավ տեղացի նկարչի տուն:

Բարձրանալով նրա արվեստանոց, քահանան այնպիսի ջանասիրությամբ սկսեց թափ տալ սուրբ ջրով ցողիչը, որ թրջեց առաջիկա որմնանկարների համար նկարած թղթերը:

Տեսնելով, որ աշխատանքը փչացրած է, նկարիչը լուրջ բարկացավ: Քահանան, որպեսզի հարթի իր սխալը, սկսեց նրան հանգստացնել՝

Ավելին …

Մի անգամ, ընկերներ շրջապատում, մի հարգարժան սենյոր, ով հայտնի էր իր գրամոլությամբ և նրանով որ հետաքրքիր պատմություններ էր պատմում, սկսեց բորբոքված ապացուցել, որ նախկինում ինքը ոչ մի անգամ ապրել է այս աշխարհում:

Որպեսզի իր խոսքերին ավելի մեծ կշիռ տա, նա իր խոսքերը հիմնավորեց հին իմաստուն և գիտնական Պյութագորասի հայտնի արտահայտությամբ:

Սակայն նրա ընկերներից մեկը միևնույնն է ծաղրում էր նրան, խայթող նկատողություններ անելով և խանգարում էր նրան վերջացնել իր պատմությունը:

Հին փիլիսոփայության համակրողը վերջ ի վերջո զայրացավ և որոշելով հանդարտեցնել ծաղրողին հայտարարեց:

Ավելին …

Կար չկար մի աղքատ արհեստավոր կար: Իր արհեստանոցում աշխատելուց հետո, նա երբեմն այցելում էր ոչ հեռու ապրող մի հարուստ սենյորի: Արհեստավորը թակում էր դուռը, զգուշությամբ ներս մտնում և հայտնվելով հարուստ պալատներում անվանի պարոնի առջև, հանում էր իր գլխարկը և հարգարժան գլուխ տալիս:

- Ի՞նչ է Քեզ ինձանից պետք, եղբայր, - հարցրեց նրան մի անգամ տանտերը: - Տեսնում եմ, որ Դու միայն գալիս ես, ինձ այցելում, հարգարժան խոնարհվում ես իսկ հետո լուռ խոնարհվում ես ոչինչ չասելով: Եթե Դու ինչ որ բանի կարիք ունես, ապա բարի եղիր, խնդրիր, մի ամաչիր:

Ավելին …

Հայտնի է, որ տարվա որոշակի ժամանակահատվածում վանականը պետք է պաս պահի: Այդ օրերին, վանքի կանոնագիրքը արգելում է նրանց միս և այլ յուղալի ուտեստներ օգտագործել: Ճիշտ է, երբ վանականները ճանապարհորդում են, կամ էլ գթություն են հայցում, ապա բացառության կարգով նրանց թույլ է տրվում սնվել այն ամենով, ինչ նրանց ճակատագիրը կուղարկի:

Մի անգամ, իր վանական գործերով ճանապարհորդելու ընթացքում, երկու վանական կանգ առան ճանապարհից հանգստանալու և կերակրվելու մի պանդոկում, որտեղ պատահականության բերումով հանդիպեցին մի վաճառականի հետ:

Պանդոկի տերն այնքան աղքատ էր, որ ոչինչ չկարողացավ հյուրասիրել իր հյուրերին բացի մի նիհար, աղավնուց ոչ մեծ, խղճալի հավից:

Ավելին …

Վեր կաց վերջապես այ քնկոտ, - սրտացավորեն ասաց գյուղացին որդուն: - Արևն արդեն վաղուց ծագել է: Չես ամաչու՞մ , այդքան երկար անկողնում թավալ ես տալիս:

Ավելին …

Ճանապարհվելով մի արևոտ օր մարդկանց նայելու և իրեն ցույց տալու, մի սենյոր, փողոցում հանդիպեց իր վաղեմի ծանոթին: Ուրախանալով այդ հանդիպումից և ցանկանալով սիրտը թափել, նա սկսեց ոգևորված հարցուփորձ անել իր ծանոթին՝

- Բա, անճանաչելի ես դարձել: Գույնդ բոլորովին գցել ես, աչքերդ էլ փայլն են կորցրել: Հո բան չի՞ պատահել:

- Ցավոք, - տխուր արտաբերեց վերջինս, հայացքը մի կողմ գցելով, - ինձ հետ դա տեղի է ունենում, երբ...

Ավելին …

Մի գավառական տոսկանական քաղաքում հայտնվեց մի անգամ մի օտարական: Որպեսզի իր անձին ավելի մեծ կշիռ տա և իր վրա ուշադրություն հրավիրի, նա սկսեց իրողություններ և հնարովի պատմություններ պատմել իր հայրենի քաղաքի մասին: Թե ինչ հրաշքներ կային այնտեղ: Դե իհարկե նրա պատմածները անհամեմատելի էին տեղի մոխրագունության և խլության հետ:

Շաղակրատ հյուրի շուրջը ոչ մեծ բազմություն հավաքվեց: Շուտով նրանց մոտեցավ շրջանում բոլորի կողմից հարգված մի ողջամիտ քաղաքացի:

Մի քիչ լսելով օտարական պատմիչին, նա քաղաքավարի ընդհատեց նրան ու ասաց՝

Ավելին …

Քարբի խայթոցի դեմ չկա այլ միջոց, քան անմիջապես վնասված հատվածը մսով կտրել հանելը: Ահա թե ինչու է ողջ կենդանական աշխարհը հեռու մնում այդ վտանգավոր օձից, և նրան տեսնելով առանց հետ նայելու փախչում հեռու:

Դուրս ընկած աչքերով քարբը, ահռելի ականջներ ունի, կարծես գլխի վրայի առագաստներ լինեն: Նա այնքան չի վստահում տեսողությանը, որքան իր սուր լսողությանը, իսկ հոտառության շնորհիվ ընդունակ է զոհին նկատել մեծ հեռավորությունների վրա:

Ավելին …

Վտանգ զգալով, բադերը համերաշխ վեր թռան և սկսեցին թռչել լճի վրայով: Բարձրությունից ավել լավ էր երևում, որ լճի ողջ ափը վխտում էր գլխի վրա ծակող թեփուկավոր կատար և ամուր ճանկերով թաթեր ունեցող երկարապոչ սողուններով: Ի տարբերություն վիշապների, նրանք չունեին թաղանթավոր թևեր: Բայց աչքի էին ընկնում անհավանական չարությամբ և նենգությամբ: Այպիսի արարածը ինչ վրա նայում է՝ շուրջն ամեն ինչ չորանում է, ոտքն էլ որտեղ դնում է՝ խոտ էլ չի աճում:

Ավելին …

Քամին դադարեց, և առագաստները անուժ կախվեցին կայմի ռեյից: Ամեն ինչը կանգ առավ: Նույնիսկ արծաթափայլ լուսնի արահետը արտացոլված ջրի հայելու վրա չէր դողդղում:

Հանկարծ, գիշերվա լռությունը խախտվեց խորհրդավոր ձայներով: Թվաց թե դա ալիքներն են քչփչում՝ կիսվելով անցած օրվա տպավորություններով:

Շուտով, ծովի խորքերից ավելի ու ավելի հստակ սկսեց հնչել ինչ-որ մեկի քաղցրաշունչ երգը: Ձայնն այնքան քնքուշ էր, իսկ մեղեդին այնքան չքնաղ, որ դժվար էր չտրվել այդ հմայքին:

Ավելին …

Ասիայի ամայի լեռներում ապրում է մի հրաշք-թռչուն: Նա շատ նուրբ ու մելոդիկ ձայն ունի, իսկ նրա թռիչքը լցված է գեղեցկությամբ և վեհությամբ և անկախ նրանից թե նա երկնքում է թե հանգստանում ժայռի վրա, նա ստվեր չի թողնում, որովհետև նրա փետուրները փայլում են արևի լույսի նման վառ լույսով:

Նույնիսկ մահից հետո նա անհետ չի կորում, քանզի նրա մարմինը չի փտում, իսկ նրա փայլուն փետուրները շարունակում են լույս ճառագայթել նախկինի նման:

Ավելին …

Հենց որ հրդեհ բռնկվեց գյյուղացու տանը, բոլոր կենդանիները, փոքրից մինչև մեծ, փախան բակից:

Վախեցած հավերը, սագերը, աղավնիները, հնդկահավերը, ճագարները, ոչխարները, խոզերը, ձիերը, կովերը, բակի շան և կատվի հետ, հեռվից հետևում էին հրդեհին:

Քամուց բորբոքված կրակի լեզվակները, ժլատությամբ խժռում էին չոր գերանները: Շուտով արդեն տանիքն էլ փլվեց և հրդեհի վերևում կայծերի մի սյուն գոյացավ:

Հանկարծ թփերի արանքից դուրս սողաց մի սալամանդր: Նա կանգ առավ իր կարճ ոտքերի վրա, շուրջը նայեց և արագ մտավ կրակի ամենաթեժ տեղում:

Ավելին …

Հին ժամանակներում, Աֆրիկայի հյուսիսում փարթամ անտառներ էին աճում, որոնք լի էին գազաններով և թռչուններով, իսկ լիաջուր գետերը լի էին ձկներով:

Սակայն մի անգամ, այդ կողմերում հայտնվեց մի սարսափելի հրեշ՝ կիսաթռչուն-կիսաձուկ, Վասիլիսկ անունով: Նրա անճոռնի գլխի վրա մի լողակ էր վեր խոյանում, որը սապատի նման անցնում էր նրա մեջքով և վեր ածվում երկար պոչի: Նա չղջիկների նման անհասկանալի թևեր ուներ:

Բոլոր կենդանիները՝ մեծ թե փոքր, սարսափում էին այդ հարևանությունից, քանզի այդ հրեշի նույնիսկ հայացքը՝ թույն էր արձակում:

Բավական էր, որ Վասիլիսկը նայի փղին կամ բազեին, որ նրանք մահացած ընկնեին, սպանված թունավոր հայացքից, որից ուղղակի ոչ մի փրկություն չկար: Կենդանիները սկսեցին հետզհետե սատկել:

Ավելին …

Բարձր թռչելով անծայրածիր անապատի վրայով, Փյունիկը ճամբարի խարույկի մի հեռավոր կրակ նշմարեց: Նա հասկացավ, որ կյանքի մեծագույն փորձության ժամն է և ինքը պետք է հաստատակամ ենթարկվի ճակատագրի կամքին:

Փյունիկը բավականին խոշոր էր աշխարհի երեսին ապրող բոլոր արծիվներից, իսկ փետուրների գեղեցկությամբ և վառությամբ նույնիսկ համեմատել հնարավոր չէր նրանց հետ:

Ավելին …

Կախելով ճկուն վիզը ջրի հայելու կողմ, կարապը երկար նայում էր իր արտացոլմանը: Նա հասկացավ ձմեռվա ցրտերի նման իր ամբողջ մարմնով անցնող հոգնածության և դողի պատճառը:

Հիմա նա հաստատ գիտեր, որ իր ժամն է և եկել է ժամանակը կյանքին հրաժեշտ տալու:

Նրա փետուրները նույնքան գեղեցիկ էին ու սպիտակ, ինչպես երիտասարդ տարիներին: Նրան հաջողվել էր անբիծ մաքրության մեջ պահել իր հագուստը, անցնելով կյանքի դժվարությունների ու փորձությունների, ձմռան ցրտերի և սառնամանիքների միջով:

Ավելին …

Հենց որ ձկնկուլը ողևորվեց կեր փնտրելու, թաքստոցում նստած իժը անմիջապես դուրս սողաց և գողեգող մոտեցավ նրա բնին: Փափկամազ թռչնակները խաղաղ քնած էին՝ ոչ մի բան չկասկածելով: Օձը նրանց շատ մոտ սողաց: Նրա աչքերը փայլեցին չար փայլով, և սկսվեց բռնությունը:

Խաղաղ քնած թռչնակներից յուրաքանչյուրը մի թունավոր խայթոց ստանալով, այդպես էլ չարթնացավ:

Ավելին …