Սոցիոլոգների բազմաթիվ հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ընկերական հպումը բերում է լավ արդյունքի, մարդկային հարաբերությունների մի շարք ոլորտներում: Օրինակ, երբ դասախոսը ընկերական հպվում է ուսանողի ուսին կամ ձեռքին, այդ ուսանողը սկսում է լսարանում իրեն ավելի ակտիվ պահել: Հենց այս պատճառով էլ սպորտսմենները իրար խրախուսում են գրկելով, կամ մարմնային հպումների այլ ձևերով: Եթե ավտոբուսի վարորդի ուսին ընկերական հպվեք, ապա նա ամենայն հավանականության Ձեզ ձրի կտանի, իսկ եթե մատուցողուհին հպվի այցելուի ձեռքին կամ ուսին, ապա նա ամենայն հավանականությամբ ավելի շատ թեյավճար կստանա:

Ավելին …

Տղամարդկային համեստությունը չի գնահատվում ոչ կանանց, ոչ էլ տղամարդկանց կողմից:

Village People հանրահայտ խմբի երգի տեկստում ասվում է՝. "Մաչո, մաչո, ես ուզում եմ մաչո լինել: Մաչո, մաչո, ես ուզում եմ մաչո լինել":

30 տարուց ավելի է անցել այն ժամանակներից, երբ պարահրապարակների ձայնասյուներից հնչեց այս հիմնը և խորը ընկղմվեց ամերիկացիների գիտակցության մեջ: Առօրեակա՞ն է արդյոք այս կարգախոսը 21-րդ դարի տղամարդու համար: Նա դեռևս ուզու՞մ է մաչո լինել: Անհաջողություններ ունենու՞մ են այն տղամարդիք, ովքեր իսկական մաչոյի բավարար բնավորություններ չեն ցուցադրում:

Ավելին …

Խաղասրահը կամայական դեպքում հաղթում է: Սա համարյա աքսիոմա է, ապացուցված և առողջ դատողությամբ, և խաղացողների անձնական փորձով: Այս դեպքում ինչու՞ շատ մարդիք, նախանձելի հաստատունությամբ գալիս են խաղատուն և ինքնակամորեն հրաժարվում իրենց փողերից:

Վերջերս այն տան առաջին հարկում, որտեղ ես ապրում եմ, նախքին վարսավիրանոցի տեղում, խաղատուն բացեցին: Այն, որ այդտեղ խաղատուն է լինելու, հայտնի դառավ դեռևս վառ ցուցանակի հայտնվելուց շատ առաջ՝ պատուհանները ծածկեցին մեծ պաստառներով, հանեցին, շենքի կողքին կախված փողոցի ժամացույցը և մուտքը զարդարեցին ուրախ ժապավեններով: Այս բոլոր գործողությունները՝ հոգեբանական մեթոդներ են, որոնք ուղղված են այն բանին, որ գրավելով մարդկանց բերեն խաղատուն, և "օգնեն" նրանց ինքնակամ հրաժեշտ տալու իրենց դրամապանակի պարունակությանը:

Ավելին …

Բացառված չէ, որ կոֆեինի խթանող էֆֆեկտը՝ ոչ այլ ինչ է, քան իլլյուզիա, իսկ սովորույթով խմվող առավոտյան սուրճը՝ անօգուտ: Այսպիսի եզրակացության են եկել վերջին հետազոտության հեղինակները, որի արդյունքները հրապարակված է "Նեյրոպսիխոֆարմոկոլոգիայի ամսագրի" ինտերնետ կայքում: Հետազոտությունը անց է կացվել 379 փորձարկվողների հետ, որոնց կոֆեին կամ պլացեբո են տվել 16 ժամ կոֆեինից զրկելուց հետո, որից հետո, նրանց հետ, կատարվել է մի շարք պատասխան հակազդումների հետազոտություն, ինչից պարզվել է, որ ուշադրության աստիճանի մեջ առկա է աննշան տարբերություն:

Ավելին …

Գիտնականները որոշել են, որ մարդու դեմքի արտահայտությունը ուղղակիորեն ազդում է նրա սրտի աշխատանքի հաճախության, մաշկի ջերմության և արյան ճնշման վրա: Դեմքի ժպիտը կարող է ոչ միայն զրուցակցի համակրանք առաջացնել, այլ նաև ձերբազատել դեպրեսսիայից: Իսկ եթե մարդը չի կարող իրեն ստիպել ժպտալ՝ նրան կօգնի... բոտոքսը:

Ժպտա և ընկերներ ձեռք կբերես: Խոժոռվի, և ձեռք կբերես միայն կնճիռներ: Ջորջ Էլիոտի (Մէրի-Էնն Էվանս Էլիոտ, անգլիացի գրող) այս արտահայտությունը, ոգևորեց գիտնականներին՝ դեպրեսսիայի դեմ պայքարի նոր միջոց գտնել՝ բոտոքսի ներարկումը: Բոտոքսը, դա տոքսին է, որը մկանային պարալիչ է առաջացնում, ենթադրեցին նրանք, և նա էլ հենց կօգնի դիմակայել դեմքի վրա "խոժոռ" արտահայտության առաջացմանը, որով էլ կթուլացնի դեպրեսսիայի արտահայտումը: Դեպրեսիայի վրա բոտոքսի ազդեցության պիլոտային հետազոտության արդյունքները տպագրվել են Dermatologic Surgery ամսագրի մայիսին լույս տեսած համարում:

Ավելին …

Մարդու սոցիալական փորձը և համոզմունքները, ալտրուիզմի և պրո-սոցիալական վարքագծի ավելի հավանական բացատրություններ են հանդիսանում, քան գեները և ժառանգականությունը: Այսպիսին է Կալիֆորնիայի համալսարանից Անդրիան Վ. Բելլի և նրա գործընկերների կատարած հետազոտության հետևությունը:

Վատ ժառանգականությունը "ուղղելի՞ է":

Ալտրուիզմը արդեն վաղուց հանդիսանում է սոցիոլոգների հետաքրքրության առարկա: Ալտրուիստները՝ զինվորից մինչև դոնոր, առանձնանում են վարքագծի յուրահատուկ բարոյական բնորոշ գծերով: Նրանք ունակ են զոհաբերել իրենց հետաքրքրությունները, ուրիշների՝ նույնիսկ անծանոթների հետաքրքրությունների օգտին: Եվ ի՞նչն է ընկած՝ այսպես կոչված կիրթ վարքագծի հիմքում:

Ավելին …

Օրեցօր սթրեսը ճնշում է ֆիզիկական և հոգեկան առողջությունը: Փաստորեն, խրոնիկական սթրեսը կարող է ազդել իմացական գործընթացների և էմոցիաների վրա: Սակայն նոր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ կարճ բայց ուժեղ ֆիզիկական սթրեսը կարող է լավացնել հիշողությունը և իմացական գործընթացը:

Ինչու՞ են պարապում քննությանը նախորդող գիշերը:

Բուֆֆալոյի համալսարանի հետազոտողները, որպես մոդել օգտագործելով կրծողներին հայտնաբերել են, որ սուր սթրեսը դրական է ազդում իմացական գործընթացների և հիշողության վրա: Դա կապված է սթրեսի հորմոնի՝ կորտիկոստերոնի (մարդու օրգանիզմում՝ կորտիզոլի), գլխուղեղի պրեֆրոնտալ կեղևի վրա ազդեցության հետ՝ որը պատասխանատու է ՝մոցիաների և ուսուցման համար: Պարզվում է, որ ուժեղ կարճատև սթրեսը ավելացնում է գլուտամատ նեյրոտրանսմիտտերի փոխանցումը և լավացնում աշխատանքային հիշողությունը:

Ավելին …

Մեզանից շատերը հաճախ վերապրում են ինտուիտիվ զգացմունքներ, որոնք մենք չենք կարողանում բացատրել, օրինակ՝ մարդկանց հետ առաջին անգամ հանդիպելուց կամ բնակարան ընտրելու ժամանակ ինտերյերի իրերի նկատմամբ հանկարծակի համակրանք կամ հակակրանք: Լիդսի հետազոտողները պնդում են, որ այդ զգացմունքները, կամ ինտուիցիան՝ իրական են և մենք պետք է այն լրջորեն ընկալենք:

Կազմակերպված զարգացման ուսումնասիրության և զարգացման ստրատեգիայի կենտրոնից պրոֆեսսոր Ջերարդ Հոջկինսոնի ղեկավարությամբ Լիդսի հետազոտողների խումբի հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ ինտուիցիան՝ մեր ուղեղի կողմից, ենթագիտակցական մակարդակի վրա ինֆորմացիայի պահպանման, ընկալման և մշակման արդյունքն է, այս նույնը վերաբերվում է նաև ռեալ հոգեբանական ֆենոմենին, որը հետագա հետազոտման կարիք ունի, որպեսզի հնարավորություն ստեղծվի օգտագործել նրա բոլոր հնարավորությունները:

Ավելին …

Ամերիկյան հոգեբանները հաստատել են, որ հանցագործները, գնահատելով մարդու ոչ վերբալ վարքագիծը, ընդունակ են ընտրելու պոտենցիալ զոհին 7 վայրկյանի ընթացքում: Ինչպե՞ս պահենք մեզ, որ չընդգրկվենք զոհերի շարքին:

Ոչ մի հանցագործ իր զոհի վրա հենց այնպես, ուշադրություն չդարձնելով թե ինչ կարգի անձ է իր առջըում, չի հարձակվում: Սկզբից հանցագործը գնահատում է մարդուն՝ նման է նա զոհի էե ոչ: Համաձայն հոգեբանության պրոֆեսսոր Բետտի Գրեյսոնի հետազոտության, փորձված հանցագործին դրա համար պետք է 7 վայրկյան:

Բետտի Գրեյսոնը, ներկայացրել է տարբեր բանտերում նստած, և իրար հետ ոչ մի կապ չունեցող հանցագործների, փողոցով քայլող մարդկանց պատկերով տեսահոլովակ: Դրանք հասարակ անցորդներ էին, ովքեր պատկանում էին ամենատարբեր սոցիալական և տարիքային խմբերի, և չգիտեին, որ իրենց նկարահանում են: Այսինքն նրանք իրենց պահել են բացարձակ բնական, և տեսահոլովակը իրենից ներկայացնում էր կայնքի իրական պատկեր: Հետազոտողները առաջարկեցին բանտարկյալներին որոշել, թե ժապավենի վրա նկարահանվածներից ում նրանք կընտրեին իրենց համար որպես զոհ: Շշմեցնող փաստը նա էր, որ նրանցից մեծամասնությունը ցույց տվեցին միևնույն մարդկանց:

Ավելին …

Չղջիկներին, թռչուններին, կրիաներին և մարդկանց միավորում է գոնե մեկ բան՝ նրանք բոլորը քնում են: Փաստացի, մարդը իր կյանքի մեկ երրորդը ծախսում է քնի վրա, սակայն քունը հետազոտող գիտնականները, առ այսօր չեն հասկանում ինչու:

Քունը պաշտպանում է կենդանուն վտանգից:

Science ամսագրում տպագրված նյութի համաձայն, քնի նշանակությունը համարվում է գիտության 125 չլուծված խնդիրներից մեկը: Այս առիթով ստեղծված դեռ ոչ մի տեսություն դեռևս չի հաստատվել, և դրանցից մի քանիսը նույնիսկ, իրար հակասում են:

UCLA -ի հոգեբուժության պրոֆեսսոր և Semel Institute for Neuroscience -ի հետազոտական կենտրոնի ղեկավար Ջերոամա Սիգելի նոր վերլուծությունը, թույլ տվեց հետևություն անել, որ քնի հիմնական ֆունկցիան՝ կենդանու գոյության ընդունակության բարձրացումնը և նրան ռիսկերից պաշտպանումն է:

Ավելին …

Ջեյնը "պայթում է" մանրուքներից, գոռում է, վատախոսում, երբեմն էլ բռունցքներով հասնում մարդկանց վրա: Բոբը՝ հանգստության և փափկության մարմնացում է, և երբեք իրեն թույլ չի տալիս նույնիսկ ձայնը բարձրացնել: Ի՞նչ ընդհանուր բան ունեն նրանք: Երկուսն էլ ունեն էմոցիաները, մասնավորապես՝ զայրույթը արտահայտելու խնդիրներ:

Զայրույթը՝ պաշտպանական հակազդում է:

Զայրույթը՝ վիրավորանքի կամ վշտանալու նկատմամբ մարդու բնական հակազդումն է: "Բարկության էմոցիան, իր ծագումով սերում է կենդանական աշխարհից, որի ներկայացուցիչները վտանգների հանդիպելով, կանգնում են ընտրության առաջ՝ փախչել, թե հակահարված տալ", — համարում է Տէմպլի համալսարանի հոգեթերապևտ Բեվերլի Էնջելը (Beverly Engel):

Ավելին …

Տրավմատիկ սեռական փորձը կարող է լուրջ հետևանքներ թողնել մարդու հոգեկան վիճակի վրա, միջադեպից հետո դեռ տարիներ շարունակ՝ այսպիսին են Օլստերի համալսարանում անց կացված հետազոտությոն արդյունքները:

Օլստերի համալսարանի, հոգեբանական հետազոտությունների ինստիտուտի գիտնականների կոլլեկտիվը, հետազոտության ունիկալ մեթոդի շնորհիվ, հետազոտել են կանանց կրիզիսային կենտրոններ այցելող, սեռական բռնության ենթարկված կանանց հոգեկան առողջության վիճակը, և եկել են այն եզրակացության, որ սեռական տրավման որոշակի դեր է կատարում այնպիսի խանգարումների զարգացման գործընթացում, ինչպիսին է՝ շիզոֆրենիան:

Ավելին …

Օրական տասնյակ sms և e-mail հաղորդագրությունները, շատերի համար նորմա են դառել: Որոշ ասեր կարողանում են նույնիսկ օրական 80 sms ուղարկել: Էլեկտրոնային շփման նկատմամբ չափազանց կապվածությունը, ծնեց նոր հիվանդություն՝ ինֆոմանիա:

1992 թվականին հայտնաբերվեց կարճ հաղորդագրությունների համակարգը (Short Message Service): Սկզբից նրա վրա ոչ մի ուշադրություն չդարձրեցին, սակայն XXI դարի սկզբին աշխարհը բռնկվեց մի իսկական sms-բումով: Այսօր միայն Մեծ Բրիտանիայում, օրական ուղարկվում է 50 միլլիոնից ավելի sms հաղորդագրություն:

Ավելին …

"Սեքսը մեծ քաղաքում" սերիալի հերոս Քերրի Բրեդշոուի խոստովանությամբ, նա կարող էր բնակարան գնել, եթե այդքան չծախսեր կոշիկների և շորերի վրա: Իհարկե ոչ բոլորը, տանը 150 զույգ կոշիկ ունեն, սակայն եթե հերթական աշխատավարձը վերջանում է դեպի խանութ առաջին արշավից հետո, իսկ գնումների փաթեթները բացելուց հետո չեք հասկացել, թե ինչու եք այդ ամենը գնել, ապա միգուցե Դուք Եվրոպայի 27 միլլիոն շոփոգոլիկներից մե՞կն եք:

Շոփինգը, որպես խնդրից խուսափելու միջոց:

Հոգեբանները որոշել են, որ շոփոգոլիզմի հակում ավելի շատ ունեն 20-30 տարեկան կանայք (հիվանդների 90%-ը), ովքեր իրենց մասնագիտության մեջ կայացած չեն, և անձնական կյանքում դժբախտ են: Սրանով տառապում են նաև մարդիք, ովքեր աշխատում են նյարդային լարված մասնագիտության ոլորտում: Ի միջի այլոց, շոփոգոլիկ դառնալու համար պարտադիր չէ հարուստ լինել՝ աղքատները նույնպես, իրենց ողջ ունեցած գումարը ծախսում են ամպետք իրեր գնելու համար:

Ավելին …

Բոլորին հայտնի է, որ սթրեսը օրգանիզմի վրա ունի բացասական ազդեցություն: Ամեն օր մենք հանդիպում ենք ինչ-որ անբարեհաջող գործոնների, որոնք կարող են բերել սթրեսի և դեպրեսիայի: Հնարավո՞ր է արդյոք, ինչ-որ ձևով չափել սթրեսի մակարդակը: Պարզվում է՝ այո:

Գոյություն ունի տեսություն, ըստ որի, տարբեր իրադարձությունները մարդու մոտ առաջացնում են տարբեր ուժի հակազդումներ: Այս տեսության հիման վրա, հոգեբույժ Թոմաս Հ. Հոլմսը, մի ինքնատիպ իրադարձությունների սանդղակ ստեղծեց, որտեղ ամեն իրադարձությանը համապատասխանում էր ինչ-որ բալլ: Գլխի ընկնելը դժվար չէ, որ ինչքան բալլը բարձր՝ այնքան սթրեսի մակարդակը նույնպես բարձր: Որպեսզի չափել սեփական սթրեսի մակարդակը, անհրաժեշտ է այս սանդղակում նշել այն իրադարձությունները, որոնք կատարվել են Ձեր հետ վերջին 1 տարվա ընթացքում: Սթրեսը կարող է հիվանդությունների տեսքով բարդություններ թողնել, և այս հաշված բալերի գումարի միջոցով կարելի է որոշել այդպիսի բարդություն առաջանալու հավանականությունը:

Ավելին …

Այնպես, ինչպես կրոնը հատուկ ուշադրություն է դարձնում բարու և չարի, հրեշտակների և չար ոգիների մեջ տեղի ունեցող հավերժ պայքարին, այնպես էլ էվոլյուցիոն տեսության կողմնակիցները ուսումնասիրում են ալտրուիստական և էգոիստական տեսակի վարքագծերի, կենաց ու մահու հավերժ պայքարը, Դարվինի տեսության լույսի տակ: Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)-ում տպագրված նոր հետազոտությունում, Բինգէմպտոնի համալսարանի մասնագետները ենթադրում են, որ էգոիզմը այնքան էլ վատ չէ, ինչքան թվում է:

Օմար Տոնսի Էլդակարը և Դէվիդ Սլոան Ուիլսոնը առաջարկում են այս խնդրի նոր լուծում, որը նրանք հրատարակել են "Proceedings of the National Academy of Sciences" ինտերնետ պորտալում: Նրանք նշում են, որ էգոիստ մարդիք ունեն իրենց պատճառները, իրենց սոցիալական խմբում այլ էգոիստներից ազատվելու համար:

Ավելին …

RTI International-ի նոր հետազոտության համաձայն, վիրտուալ աշխարհում տեղադրելու համար գրավիչ և բարեկազմ ավատարների ստեղծումը, կարող է ոգևորել օգտատերերին, որպեսզի նրանք դառնան ավելի առողջ, և իրենց տեսքին հետևեն իրական կյանքում:

Մարդիկ ուզում են նմանվել իրենց ավատարներին:

"Հիմնվելով նախնական տվյալների վրա, կարելի է ասել, որ վիրտուալ իրականության մասնակիցները կարող են իրենց փոխել, որպեսզի համապատասխանեն իրենց ընտրած ավատարին",- նշում է RTI-ի մեթոդիստ, հետազոտության հեղինակ Էլիզաբեթ Դինը:

Ավելին …

Ինքն իրեն հետ խոսելն այնքան էլ վատ սովորույթ չէ, հատկապես, եթե բանը ինքնահսկողությանն է վերաբերվում:

Տորոնտոյի Սկարբորո համալսարանում կատարված նոր հետազոտությունը, որի արդյունքները հրատարակվել են "Acta Psychologica" ամսագրի վերջին համարում, ցույց է տալիս, որ ներքին ձայնի օգտագործումը կարևոր դեր է կատարում իմպուլսիվ վարքագծի ղեկավարման մեջ:

"Մենք միշտ, ինքներս մեզ հաղորդագրություններ ենք ուղարկում, փորձելով վերահսկել մեր վարքագիծը - մենք կարող ենք իքներս մեզ խնդրել, որ վազենք՝ երբ արդեն հոգնած ենք, դադարեցնենք ուտելը՝ երբ դեռ մեծ ցանկություն ունենք ևս մի կտոր խմորեղեն փորձել, կամ էլ զսպել մեզ՝ երբ վեճի ժամանակ մեծ ցանկություն ունենք ինչ-որ մեկի վրա թափել մեր բարկությունըе",- ասում է հետազոտության առաջին հեղինակ, փիլիսոփայության դոկտոր Ալեքս Թալլետտը: "Մենք ուզում էինք իմանալ, թե իրոք օգնում է մեզ "ներքին ձայնի" հետ մեր ունեցած այդ անմիջական զրույցը":

մանրամասն...

Նախադպրոցական տարիքի այն երեխաները, ովքեր անվախ վարքագիծ են ցուցաբերում, միաժամանակ, իրենց հասակակիցների նկատմամբ ավելի ագրեսիվություն և ավելի քիչ կարեկցանք են ունենում: Դա ցույց է տրվել Հայֆայի համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետում անց կացրած նոր հետազոտությունում:

"Այս հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ երեխաները կարող են ունենալ հաստատված վարքագիծ, որը բնութագրվում է վախի մակարդակի ցածրացմամբ և կապված լինել նյարդաբանական և գենետիկական նախահակումների հետ: Վարքի այս տիպը քիչ է կապված - համենայն դեպս վաղ մանկական տարիքում - ուսուցողական գործընթացների կամ դաստիարակության պրակտիկայի չափանիշների հետ",- պնդում է դոկտոր Ինբալ Կիվենսոն-Բարոնը, ով անց է կացրել այս հետազոտությունը՝ իր դոկտորական դիսերտացիայի աշխատանքների շրջանակներում:

մանրամասն...

Ինչպես բացահայտել են ֆինն հետազոտողները՝ Յուվյասկյուլի համալսարանից (University of Jyväskylä), ովքեր օգնում են մարդկան ցարտահայտել իրենց զգացողությունները, երաժշտաթերապիան, համակցված լինելով ստանդարտ բուժման հետ բավականին արդյունավետ է դեպրեսիայի բուժման ժամանակ, համենայն դեպս կարճատև հեռանկարներում:

Նախագծի ղեկավարներ Ջակկո Էրկկիլաոն (Jaakko Erkkilä), Քրիստիան Գոլդը (Christian Gold) և նրանց գործընկերները, հետզոտությանը մասնակցելու էին հրավիրել 18-ից 50 տարեկան 79 ֆինների, ում մոտ դեպրեսիա էր ախտորոշված:

Մասնակիցներից 46-ը անցել են այդ երկրի համար սովորական բուժման կուրս (հակադեպրեսանտների ընդունում, անհատական հոգեթերապիայի 5-6 սեանս, հոգեբույժի խորհրդատվություն), իսկ հետազոտվողներից 33-ը բացի այս ամենից ներկա են գտնվել անհատական երաժշտաթերապիայի մեկժամյա սեանսների:

մանրամասն...